Ieder kleinkind mag namelijk € 20.000* krijgen uit de erfenis van opa of oma zonder dat hierover erfbelasting betaald hoeft te worden. Meestal wordt dit geregeld door in het testament van de grootvader of –moeder een legaat op te nemen ten gunste van ieder kleinkind. De kleinkinderen zijn dan geen erfgenaam, maar ontvangen dus wel ’iets’ uit de erfenis. Forse besparing als beide grootouders maximaal aan kleinkinderen nalaten Hoe groot dat ’iets’ is, hangt af van de bewoordingen van het testament. Bij vermogende grootouders staat er vaak dat het legaat een bedrag is gelijk aan het van erfbelasting vrijgestelde bedrag. Dan wordt optimaal gebruik gemaakt van deze door de fiscus geschapen besparingsmethode. Als deze regeling is opgenomen in het testament van zowel opa als oma, zou er per kleinkind dus zelfs onbelast € 40.000* over kunnen gaan, waardoor per kleinkind €7200* bespaard kan worden. Het belastingtarief dat een kleinkind moet betalen over de eerste schijf in de erfbelasting is namelijk 18%. Let op uitbetaling om langstlevende opa/oma te beschermen Overigens is wel aan te raden om op te nemen dat de uitbetaling van de bedragen pas hoeft plaats te vinden nadat de langstlevende grootouder is overleden. Anders zou opa of oma ineens €20.000* per kleinkind moeten uitbetalen direct nadat de wederhelft is overleden. Ander aandachtspunt Maar er is nog iets waar op gelet moet worden: de verhouding binnen de zogenoemde staken. Als de grootouders drie kinderen hebben, zijn er ook drie staken. De situatie kan als volgt zijn: Hun oudste zoon heeft een partner maar geen kinderen, terwijl hun beide andere kinderen ieder twee kinderen hebben. Er zijn dus 4 kleinkinderen. Wordt door zowel opa als oma aan ieder van hun kleinkinderen € 20.000* toebedeeld, dan hebben we het over € 160.000*. Dat bedrag zit dus niet meer in de erfenis. Bij de verdeling van de erfenis over de drie kinderen krijgt ieder kind dus €53.333,33 minder (1/3 van die €160.000*). De twee jongste kinderen zullen hier waarschijnlijk minder moeite mee hebben dan de oudste. Want wat de beide jongste kinderen niet krijgen, ontvangen hun respectievelijke kinderen. Gekscherend zeg ik wel eens dat ze dus ook minder hoeven te sparen om hun kinderen een goede start in het leven te geven. Met een startkapitaal van € 40.000* kom je tenslotte best een eind, of je het nu van je ouders of van je grootouders krijgt. Maar voor het oudste kind ligt dat wat anders. Die erft €53.333,33* minder en dat wordt niet gecompenseerd doordat zijn kinderen dat bedrag krijgen. Simpelweg omdat hij geen kinderen heeft. Dat bedrag vloeit weg richting zijn neven en nichten. Eerlijk of niet? Kijken we op het niveau van de kleinkinderen, dan zijn opa en oma heel netjes bezig. Ieder kleinkind krijgt tenslotte hetzelfde bedrag (€ 20.000*) en er worden dus geen kleinkinderen vóórgetrokken. Maar kijken we per staak, dan ligt het anders. De oudste zoon krijgt beduidend minder dan de andere gezinnen. Je zou dus kunnen zeggen dat de ouders wel twee van hun kinderen vóórtrekken ten nadele van hun oudste zoon. Als de oudste zoon en zijn partner ongewild kinderloos zijn, is dat wel erg cru en kunnen de kinderen hierdoor ruzie krijgen. Is de verstandhouding goed en willen de oudste zoon en zijn partner al hun vermogen nalaten aan de kleinkinderen (die dus ook hun neven en nichten zijn), dan zal de testamentaire regeling geen probleem zijn en misschien wel met gejuich worden begroet. Oplossing is er wel Het is mogelijk om de regeling te nuanceren en te zorgen voor evenwicht binnen de staken zonder de balans tussen de kleinkinderen in gevaar te brengen. Dan moet in het testament opgenomen worden dat de legaten aan de kleinkinderen niet afgaan van de totale erfenis, maar van het erfdeel van het kind, dat tevens de ouder is van die kleinkinderen. In dat geval wordt de erfenis namelijk eerst door 3 gedeeld, zodat ieder kind een gelijk deel krijgt. Vervolgens worden van het 1/3 deel van de beide jongste kinderen de bedragen afgetrokken die de kleinkinderen moeten krijgen. Ieder kleinkind krijgt dan toch € 20.000* van zowel opa als oma. Is dit iets voor u? Het ’kleinkind-legaat’ is dus een mooie en simpele manier om erfbelasting te besparen. Een Estate Planner zal daar fraaie cijfervoorbeelden van kunnen geven. Maar er moet wel met discretie mee omgegaan worden. Ondeskundig gebruik kan schade veroorzaken binnen de familie. Een ongewenst kinderloos kind kan het zien als een (postume) straf voor het feit dat er geen nageslacht is geproduceerd. En dat is toch niet wat je wilt als (groot)ouders, lijkt mij. *de vrijstelling erfbelasting is afgerond. Voor de actuele cijfers; raadpleeg de site van de Belastingdienst. Mr. Ernst Loendersloot is senior kandidaat-notaris te Maastricht.
