Nachtvlinders in het Stedelijk

De motjes van de Mexicaanse kunstenaar Carlos Amorales (49) hebben al veel mensen betoverd en geïnspireerd. Modehuizen als Diane von Fürstenberg, Dior en Lanvin gingen er zelfs - tot zijn verbazing - met zijn beestjes vandoor. Net als Victoria’s Secret, die luxe beha’s en slipjes bedrukte met het aantrekkelijke motief. Dat anderen met zijn werk aan de haal gaan, deert Amorales niet. Sterker nog, het amuseert hem en soms stimuleert hij het zelfs. Hij is gefascineerd door hoe beelden een eigen leven kunnen gaan leiden en zelfstandig door de wereld reizen. Hoe ze bijvoorbeeld van de kunstwereld de mode-industrie inrollen en uiteindelijk zelfs op een dekbedovertrek terecht kunnen komen. Ook de eindeloze beeldstroom op internet met zijn ongrijpbare memes waarin beelden via copy and paste worden hergebruikt en met nieuwe betekenissen geladen, fascineren hem. Zijn nieuwste textielkunstwerk Orgy of Narcissus verwijst hiernaar. Hij maakte het speciaal voor de grote overzichtstentoonstelling van zijn werk, die deze winter in het Stedelijk is te zien. Naakte held The Factory heet het, een verwijzing naar de studio van Andy Warhol, de Pop-Art kunstenaar die net als hij intens geboeid was door de eigentijdse beeldcultuur. En die ook graag objecten en ideeën dupliceerde, herhaalde en recyclede. Als een klassiek fries vertelt Orgy of Narcissus het verhaal van een naakte held annex heldin (hij is soms man, dan weer vrouw) die het enorm met zichzelf getroffen lijkt te hebben. Hij/zij speelt met een niet te stuiten reeks klonen van zichzelf. Het ziet er vrolijk en plezierig uit. Maar wie langer en beter kijkt, begint toch te twijfelen. Is deze bizarre orgie in pasteltinten wel zo aangenaam? Altijd maar met jezelf bezig zijn, hoe vermoeiend is dat wel niet? De moderne mens met zijn selfies en zijn hang naar navelstaren leeft in een nachtmerrie, lijkt Amorales ons te willen zeggen. Warme band Dat zijn allereerste retrospectieve in een Europees museum uitgerekend in Amsterdam plaatsvindt, is geen toeval. Amorales heeft een warme band met onze hoofdstad. Hij studeerde er eind jaren negentig. Eerst aan de Gerrit Rietveldacademie. Later volgde hij een tweejaarlijkse werkperiode aan de Rijksakademie. In die tijd nam hij ook zijn nieuwe naam Carlos Amorales aan. En stelde hij een certificaat op waarmee hij andere kunstenaars zijn identiteit kon lenen. Opdat zij bijvoorbeeld in zijn plaats naar de Rijksakademie konden gaan. Auteurschap is ook een onderwerp waar hij al jaren - met humor - vraagtekens bij plaatst. Zo liet hij in zijn vaderland ook een masker van zichzelf maken, waarmee worstelaars in zijn naam en met zijn uiterlijk aan wedstrijden konden deelnemen. In 2003 vertegenwoordigde Amorales zelfs ons land tijdens de Biënnale van Venetië. Onder het motto We are the world vulde hij samen met Erik van Lieshout, Alicia Framis, Jeanne van Heeswijk en Meschac Gaba het Nederlands Paviljoen. De groepsexpositie was destijds samengesteld door Rein Wolfs, de man die vanaf 1 december de scepter over het Stedelijk Museum zal zwaaien. Een grappig toeval. Zwevende bekkens De veertien zalen die Amorales nu in het museum vulde, hebben elk een geheel eigen karakter. Soms zijn de wanden van plint tot plafond beschilderd met scabreuze teksten en middeleeuwse figuren (’we leven weer in barbaarse tijden’) dan weer stelt hij het geweld in zijn woonplaats Mexico-stad subtiel aan de orde met keramische fluiten die letters en figuren kunnen vormen. De absolute publiekslieveling belooft, naast de motjes natuurlijk, de installatie We’ll see how all reverberates uit 2012 te worden. Geïnspireerd op de mobiles van de Amerikaanse beeldhouwer Alexander Calder maakte de Mexicaan een bijzonder muziekinstrument dat in vorm en klank de ruimte vult. Het publiek mag de ’zwevende’ bekkens en gongen bespelen. Hard of zacht. Regels zijn er niet. Want Amorales - zijn zelfgekozen naam zegt het al - maalt niet om goed of slecht. Hij geeft zijn werk het liefst alle vrijheid om dan van een afstandje te bekijken hoe het zijn weg vindt naar ons hoofd, hart en geheugen. P.v.d.V.