Nieuwe roman Michel Houellebecq onverwacht liefdevol

• Wat: roman
• Wie: Michel Houellebecq
• Uitgeverij: De Arbeiderspers

Het begin van Vernietigen (Anéantir), de nieuwe roman van de Franse schrijver Michel Houellebecq (1956), lijkt aanvankelijk een politieke thriller in te luiden over de bedreiging en teloorgang van de westerse samenleving - immers vaker thema van de (islam-)kritische en nihilistische auteur. Paul Raison leidt een nogal eentonig leven, dat bestaat uit werken en slapen, dat laatste gevuld met deprimerende dromen. Zijn vrouw Prudence en hij leven al tien jaar volledig langs elkaar heen, hebben amper fysiek contact en een seksleven is er derhalve ook niet.

Communicatie

Maar dan krijgt de vader van Paul een hersenbloeding. Het voert hem terug naar het (vakantie)huis van zijn jeugd in de Bourgogne en het herenigt hem met zijn vroom katholieke jongere zus Cécile en hun broertje Aurélien, restaurateur van middeleeuwse wandtapijten. Jaren heeft hij geen contact gehad met zijn familie. Maar nu werkelijke communicatie met zijn verlamde vader niet meer mogelijk is, lijkt er een omslag in Paul plaats te vinden. Zijn gevoel ontwaakt, voor wat er werkelijk toe doet in het leven.

Opmerkelijk mild

Voor Houellebecqs doen is dit een opmerkelijk mild boek. De schrijver riep met voorgaande romans geregeld beschuldigingen over zich af van islamofobie, racisme, seksisme en wat al niet meer. Momenteel is hij ook nog in het nieuws vanwege een omstreden pornofilm van de Nederlandse kunstenaar en regisseur Stefan Ruitenbeek, waarin Houellebecq te zien is als bedpartner van ’hunkerende lezeressen’. De film zou vorige week in première gaan, maar werd door de rechtszaak die de Fransman aanspande tot nu toe tegengehouden. Hij zou toen hij toestemming gaf voor de film, depressief zijn geweest en onder invloed van alcohol.

Zo raakt Houellebecq dus alsnog in opspraak, zij het niet door zijn nieuwste roman. Want die is alom bejubeld, al zijn sommige fans mogelijk teleurgesteld dat zijn harde kritische toon ontbreekt. De opbouw van Vernietigen is sowieso ingenieus. De wereldomvattende terroristische dreiging verandert in de loop van de bijna 600 pagina’s naar een diep persoonlijk drama. Het ’vernietigen’ uit de titel duidt nog vooral op het stuklopen van sociale, persoonlijke relaties. Eerst is er het drama rondom de vader van Paul, die aanvankelijk redelijk goed terecht komt in een naburig verpleeghuis. Maar de bureaucratie slaat toe, waardoor de verzorging dramatisch terugloopt en Paul en zijn familie hem laten ’ontvoeren’ uit het tehuis. De kritiek op de Franse ouderenzorg - weer eens wat anders - is niet mals.

Kiespijn

Terwijl de terreurdreiging aanhoudt, raakt Paul Raison door de actie met zijn vader zelf in opspraak. Maar, verrassend, ondertussen bloeit zijn relatie met Prudence juist weer op. Een ware liefdesgeschiedenis vult het laatste deel van de roman. Waarin Paul, al maandenlang gekweld door kiespijn, te horen krijgt dat hij aan mondkanker lijdt. De kracht van Houellebecq is dat enig melodrama ver weg blijft. De werkelijkheid is hard, meedogenloos, maar toch vooral vervuld van liefde. Wie had dat nog gedacht.

✭✭✭✭