Nieuwe dramaserie over impact van olievondst: ’Bezeten van al dat geld’

De dramaserie State of happiness, nu online te zien en ook verkrijgbaar op dvd, vertelt het verhaal van vier jonge mensen en de ongekende kansen die ze krijgen door de opkomst van de Noorse olie-industrie. Alles is nieuw en geweldig, en tegelijkertijd onbekend en beangstigend. De Amerikaanse jurist Jonathan Kay (27), secretaresse Anna Hellevik (19), Noordzeeduiker Christian Nyman (19) en de gelovige fabrieksarbeidster Toril Torstensen (17) vertegenwoordigen ieder een aspect van de veranderende samenleving in het drama, dat qua sfeer wat weg heeft van Mad Men. Afgelopen zomer vond in Stavanger de première plaats van de dramareeks, met een budget van zo’n tien miljoen euro een van de duurste ooit in het land gemaakt. State of Happiness is herkenbaar voor zoveel inwoners. De zeventiger Dagny Lund werkte 25 jaar bij Phillips Petroleum en concurrent Ekofisk. Zij herinnert zich de vondst van de olie en de impact op de samenleving levendig, vertelt ze in de filmzaal. „Iedereen raakte bezeten van al het geld. Mensen kochten boten en tweede huizen in Spanje alsof het niets was. Vóór die tijd werd alleen bier gedronken in het weekeinde. Plots was het normaal om ook op dinsdag naar Dickens te gaan; toen nog het enige café van Stavanger. De welvaart maakte huwelijken stuk. Mannen werden dronken en gingen met de verkeerde naar huis. Anderen kwamen terug van het boorplatform en troffen thuis iemand aan die ze niet hadden verwacht. De lonen stegen elk jaar. Dat is pas de laatste jaren wat genormaliseerd. Maar goed ook, denk ik eigenlijk.” Toch overheerst trots over de manier waarop de Noren met deze schatkist in hun bodem zijn omgegaan. Op het premièrefeestje verzekert de burgemeester van Stavanger haar gehoor: „Mensen zeggen dat we geluk hebben gehad, maar we waren gewoon heel slim.” De hoofdrolspelers stellen dat uiteindelijk elke inwoner geprofiteerd heeft van de olie. „Ons stadsbestuur heeft ervoor gezorgd dat niet alleen de rijken nog rijker werden. ’Wat nu’ is ook in de serie een belangrijke vraag”, zegt Malene Wade die de jonge Toril vertolkt. Dure auto’s De ontdekking van olie was volgens Amund Harboe (duiker Christian) in zijn geboorteplaats ’qua impact vergelijkbaar met de eerste maanlanding’. Gek genoeg leerden de twintigers over deze cruciale periode op school bar weinig. Harboe: „Naar aanleiding van mijn rol heb ik er veel met mijn grootvader over gesproken. Als jongen was hij gefascineerd door de dure auto’s die overal opdoken in de stad. Zijn eerste vraag aan mij was dan ook in welke oldtimers ik ging rijden. Ha, zelf heb ik er helemaal geen verstand van. Ik weet nog steeds niet meer dan dat het ruim vijftig jaar oude BMW’s waren.” Ook over de keerzijde van de voorspoed sprak hij met zijn opa. „De duikers werden steeds roekelozer. En er gingen verhalen rond over ziektes die hen later troffen, die zouden het gevolg zijn van stelselmatig zuurstoftekort.” Jurken Anne Regina Ellingsæter (Anna) was heel blij met de jurken en sjalen uit die tijd die ze mocht dragen. „Ja, ik heb héél regelmatig gevraagd of ik iets mocht overkopen”, vertelt ze. De jonge acteurs speelden nooit eerder in zo’n gigantische productie. Hopen ze dat State of happiness net zo’n succes wordt als menig ander Scandinavisch drama? „Natuurlijk, al was dit sowieso al een enorm avontuur. We hebben niet alleen gefilmd in Stavanger, maar ook in Bergen, Oslo en zelfs België.” Bij onze zuiderburen vonden onder meer opnamen plaats in een onderwaterstudio. Regisseur Pal Jackman weerspreekt dat State of happiness alleen interessant is voor wie bovenmatig geïnteresseerd is in Noorse geschiedenis. „Als ik in één zin zou moeten uitleggen waar de serie om draait zou ik, vrij naar Bob Dylan, zeggen: the times, they are changing. Het gaat over een samenleving in transitie, dat is een universeel gegeven. Iedereen, overal ter wereld, maakt dat wel een keer mee.”