’In het putje van de tijd’

De tekstschrijver kan zich wel in die kwalificatie van Wilmink vinden. Al zijn volgens hem ook de melancholie en de humor nooit ver weg in zijn teksten. Ter ere van zijn 50-jarig schrijversjubileum is nu het boek met de tamelijk optimistische titel Tussentijd verschenen, geïnspireerd door het citaat ’ons bestaan is niet meer dan een vluchtig kiertje licht tussen twee eeuwigheden van duisternis’ van de dichter Nabokov. Volgens Boerstoel laten de honderd liedteksten die erin zijn opgenomen een mooie dwarsdoorsnee van zijn werk zien. Op weg naar zijn woonadres in Amsterdam is toevallig op Radio 1 te horen hoe Frank van Pamelen nog even stil staat bij de 75e verjaardag van de schrijver de dag ervoor op 3 november. ’De fijnste uitstoot volgens mij, komt van de Jan Boerstoelderij’, declameert hij aldaar. Boerstoel kan het wel waarderen. „Ik zal hem straks even een mailtje sturen”, reageert hij vanachter zijn bureau in zijn overvolle werkkamer met stapels tijdschriften en uitpuilende boekenkasten. „Zo’n collectie groeit met de jaren”, glimlacht hij. „De liefde voor het lezen heb ik van huis uit meegekregen. Mijn moeder las ook veel. Vanaf de middelbare school heb ik eerst een basisbibliotheekje opgebouwd en toen ik Nederlands ging studeren liep ik allerlei markten af om 19e-eeuwse boeken te scoren. Boeken weggooien voelt voor mij nog altijd als barbarij, dat hoort niet. Als ik weet dat ze een goed tweede thuis krijgen, prima, maar anders kan ik er maar moeilijk afscheid van nemen.” Borstbeeldjes Op een plank in een hoekje prijken onder meer de twee borstbeeldjes van de Annie M.G. Schmidtprijs en een oorkonde voor De Lek (met muziek van Harry Bannink) dat hij voor Kinderen voor Kinderen schreef. Dat liedje gaat over een jongetje dat zijn vader heeft verloren. „Juist de zware onderwerpen en de grote thema’s heb ik nooit geschuwd. Het is niet zo dat ik zelf heel zwaar op de hand ben hoor, maar voor mij heeft het schrijven altijd een functie. Ik verwoord dat wat sommige mensen niet goed onder woorden kunnen brengen en ik voel de noodzaak om me via mijn teksten te bekommeren om de mensen om me heen. Maar in de uitwerking wordt het nooit echt zwaar. Qua stijl voel ik me wat dat betreft wel verwant aan mijn literaire vader Simon Carmiggelt, wiens werk ik altijd met veel plezier heb gelezen.” Schriftje Tijdens zijn studie Nederlands en Algemene Taalwetenschap in Amsterdam leerde hij in 1969 Jacques Klöters van cabaretgroep Don Quishocking kennen. „Iedereen liep daar op die opleiding rond. Klöters, Ivo de Wijs, George en Anke Groot. Toen Jacques hoorde dat ik ook wel eens wat schreef, vroeg hij of hij wat van me mocht lezen. Ik heb hem toen een schriftje meegegeven en dat vond hij kennelijk wel aardig. Ik heb vervolgens op hun verzoek het nummer Opa’s verjaardag geschreven. Ik weet nog goed hoe lang ik over het schrijven ervan heb gedaan en hoe ik het laatste couplet op een donkere novemberavond al wandelend aan het Westerdok, wat toen nog een troosteloos industrieterrein was, heb bedacht. Maar het was meteen een voltreffer en doordat Drs P. en Jaap van de Merwe erover gingen praten, kreeg ik al snel meer klanten. Zo rolde ik erin. Ineens was ik broodschrijver.” En de klanten bleven de jaren daarna komen. Artiesten als Jasperina de Jong, Adèle Bloemendaal (toch wel een van zijn meest geliefde afnemers door hun gedeelde liefde voor taal en haar interpretatie van zijn teksten), Jenny Arean, Martine Bijl, Frans Halsema, Diederik van Vleuten, Youp van ’t Hek en Karin Bloemen wilden graag zijn liedjes zingen. „Ik heb nooit in het wilde weg geschreven en daardoor geen enorm repertoire opgebouwd. Ik denk dat ik niet eens de vijfhonderd aantik. Soms schrijf ik wel eens een los aanzetje op wanneer me wat regeltjes te binnen schieten, maar daar doe ik pas iets mee als er iemand met een concrete vraag komt. Ik heb nooit een heel programma volgeschreven. Ik weet ook niet of ik dat wel gekund zou hebben. Ik vond het juist wel prettig om steeds voor verschillende mensen te schrijven. Ik heb er ook altijd dingen naast gedaan, want ik had er op deze manier nooit van kunnen leven.” Zelfverzekerd Boerstoel is echter vrij zelfverzekerd als het om zijn liedteksten gaat. „Natuurlijk herinner ik me nog wel dat ik de eerste jaren handenwringend op de achterste rij in het theater zat. Gaat het publiek het begrijpen? Vinden ze het mooi? Maar ik weet diep van binnen dat ik nooit een slecht stuk aflever.” Hij schaaft dan ook net zo lang aan een tekst tot het van begin tot eind klopt. Des te pijnlijker was het toen hij er tijdens een première van Karin Bloemen in 1996 achter kwam dat er twee coupletten uit Geen kind meer waren omgewisseld. Al is hij daar inmiddels wat milder over gestemd. „Karin heeft zich daar uitgebreid voor verontschuldigd en de mensen lijken het zo ook mooi te vinden. Maar ik schrijf iets niet voor niets op een bepaalde manier op. Ieder z’n vak. Daar moet je vanaf blijven. Ik heb om die reden ook vrijwel nooit teksten op muziek geschreven. Dan moet ik teveel concessies doen. Al heb ik het geluk gehad dat ik altijd met hele fijne componisten als Harry Bannink, Martin van Dijk en Pieter Nieuwint heb mogen werken.” Jan Boerstoel is de laatste jaren niet meer zo actief als liedtekstschrijver. Twee jaar terug vertaalde hij voor Marcella Wisbrun nog twintig liedjes van de Braziliaanse songwriter Antonio Carlos Jobim en voor het laatste theaterprogramma van Karin Bloemen schreef hij het nummer Souvenirs van ooit en later. „Dat heeft ook met de tijd te maken. De helft van mijn cliënten werkt niet meer, de andere helft is er niet meer. Ook schrijven cabaretiers tegenwoordig vaak hun eigen teksten, al levert dat, op een aantal uitzonderingen zoals Jan Beuving na, niet altijd het beste werk op. En Nederlanders zijn nu eenmaal ook niet zo geïnteresseerd in het lied. Er moet iets te lachen zijn. Dat zag je zelfs al met Wim Sonneveld, die ook al moeite had om een liedjesprogramma te verkopen. Toch kan juist een lied een enorme impact hebben. Het is jammer dat daar steeds minder oog voor is. Wat dat betreft zak je vanzelf weg in het putje van de tijd. Al probeer ik dat met dit boek toch nog een beetje te voorkomen.” ’Tussentijd’ ligt nu in de boekwinkel.