Carice van Houten: ’Ik heb mijn vrijheid terug’

„Toch weet je nooit helemaal zeker of zo’n vriendschap je op de set niet in de weg zal zitten”, stelt Carice van Houten (43) tijdens eens interview in Amsterdam. „We waren zelfs een beetje bang dat we tijdens de opnames alleen maar zouden moeten lachen. Wat natuurlijk niet gebeurde, omdat we naast goede vriendinnen ook gewoon professionals zijn. Dat Halina en ik elkaar zo goed kennen, heeft denk ik alleen iets toegevoegd. Ik ben op m’n gemak bij haar, zij vertrouwt op mijn instincten als actrice. Waardoor ik me tijdens het spelen vrijer voelde en hoger durfde te reiken. Ik ben ervan overtuigd dat het andersom ook zo werkte. We stimuleren elkaar.” Game of Thrones kwam eerder dit jaar met een spectaculair slotakkoord tot een einde, wat afgelopen weekend nog eens met een totaal van 12 Emmy’s werd onderstreept. Van Houten blikt tevreden terug op haar lange betrokkenheid bij de Amerikaanse tv-hit. „Mijn rol eindigde wat mij betreft op een mooie manier. Dat ik al die tijd deel heb mogen uitmaken van zo’n iconische serie, was geweldig. ’t Gaf een soort vastigheid die wel fijn voelde. Goed voor mijn cv is het zeker ook. Zelfs mensen die er nog nooit naar hebben gekeken, weten er op z’n minst van. Grappig genoeg haasten ze zich dan vaak om zich daarover tegenover mij te verontschuldigen.” „Wat ik niet zal missen, is de kou”, zegt Van Houten over de HBO-reeks, die adverteerde met de dreigende slogan ’Winter is coming...’. „We filmden in Noord-Ierland, meestal in de winter. Waarbij ik dan meestal ook een jurk droeg die weinig ruimte liet voor warm ondergoed. Terwijl ik toch al zo’n koukleum ben.” „Bovendien: na zeven jaar was het mooi geweest. Ik heb nu weer meer vrijheid om nieuwe dingen te doen. Zeker in Nederland, waar ik altijd al een breder scala van rollen heb kunnen spelen. In het buitenland kennen ze me vooral dankzij Melisandre, wel een heel specifiek personage.” Glimlachend: „Laat ik het zo zeggen: mijn comedy-kant heeft in Game of Thrones maar weinig ruimte gekregen.” Instinct Toch is ook het Nederlandse Instinct bepaald geen dijenkletser. Carice van Houten geeft in Halina Reijns regiedebuut gestalte een ervaren psychologe die een nieuwe baan heeft geaccepteerd in een TBS-kliniek. Ze wordt er geconfronteerd met Idris (Marwan Kenzari), die is veroordeeld voor verkrachting met geweld. Zijn vaste begeleidingsteam acht hem rijp voor onbegeleid proefverlof. Alleen Nicoline heeft sterke twijfels, omdat ze vermoedt dat hij iedereen manipuleert. Zelf blijkt ze daar trouwens ook niet ongevoelig voor. „Instinct vertelt geen romantisch verhaaltje”, stelt Van Houten. „Het ligt abstracter: deze film toont een mechanisme. Halina heeft de vraag willen stellen waarom we worden aangetrokken door dingen die slecht voor ons zijn. En heeft dat vervolgens doorgetrokken tot in het extreme.” Zulke worstelingen zijn de actrice zelf ook niet vreemd, vertelt ze. „Op 11 juli 2006 heb ik kunnen stoppen met roken, wat me enorm veel moeite heeft gekost. Een mijlpaal in mijn leven: daarom weet ik die datum ook nog zo precies. Maar ik zit dus nog wel te vaak op mijn telefoon en eet minder gezond dan ik zou willen. Sta ik ’s morgens op met het vaste voornemen alle suiker te laten staan, prop ik een uur later alweer een Mars naar binnen. Instinct is een sterke uitvergroting van datzelfde gedrag. Wat het kijken ernaar soms ongemakkelijk maakt. Omdat het je ook confronteert met de junk in jezelf.” Opvallend is intussen hoe stevig Carice van Houten tegenwoordig in haar schoenen lijkt te staan. Zeker in vergelijking met een allereerste gesprek, aan het begin van haar loopbaan. Aanleiding was destijds haar rol in Amnesia (2001), het speelfilmdebuut van Martin Koolhoven. Haar eerste Gouden Kalf – inmiddels heeft ze er vijf - had zij toen al binnen, dankzij haar titelrol in het tv-drama Suzi Q. „Toen ik dat eerste Kalf won, was ik er echt van overtuigd dat ze een vergissing hadden gemaakt.” Buitenlandse avonturen „Met buitenlandse avonturen was ik destijds al helemaal niet bezig”, blikt Van Houten terug. „Die leken alleen maar weggelegd voor mensen als Verhoeven, Hauer en Krabbé.” Zo’n internationale carrière kwam er een paar jaar later dankzij Zwartboek (2006) toch. Met een aantal surrealistische ervaringen tot gevolg. „Stond ik plotseling op een Oscarfeestje te dansen tussen Cameron Diaz en Leonardo DiCaprio, terwijl Prince twee meter verderop een huisconcert gaf. Of ging ik naar de wc in het New Yorkse appartement van Milos Forman en bedacht: goh, hier zit híj dus ook. En zo weet ik ook nog dat ik een keer tegen Tom Cruise riep: ’Hé fatty, sta eens op!’. Gaat nergens over, maar voor mij zijn dat toch wel geinige herinneringen.” „Die grenzeloze onzekerheid die ik vroeger had, heb ik gelukkig niet meer”, vervolgt zij peinzend. „Omdat ik inmiddels wel weet dat ik iets kan. Niet alles, maar wel wat. Verder ben ik minder stuurloos dan toen. Deels komt dat door het verstrijken van de jaren, deels doordat ik nu een redelijk stabiele carrière heb. Ik realiseer me dat ik een enorme luxepositie heb, zeker in Nederland. Ik voel me hier gewaardeerd en gezien.” „Wat ook heeft geholpen, is dat ik een aantal jaren therapie heb gehad en dingen die daarop lijken. Met het idee dat alle kleine beetjes helpen. Ik begon daaraan omdat het ging wringen dat mijn carrière een vlucht had genomen en ikzelf naar mijn gevoel stil bleef staan, door een gebrek aan tijd en ruimte. Terwijl er op het persoonlijke vlak wel een aantal zaken waren waarmee ik aan de slag wilde.” Familiegeluk Dat zij drie jaar geleden moeder werd van zoon Monte, samen met haar vriend Guy Pearce, had ook een enorme impact. „Dat was toch wel de kers op de taart. Zijn komst heeft mij nóg meer grond onder m’n voeten gegeven en mijn prioriteiten glashelder gemaakt. Het is best prettig om zelf niet meer de belangrijkste persoon te zijn in je leven. Keuzes maken wordt er een stuk gemakkelijker door. Het blijft heerlijk om veeleisende of complexe rollen te spelen, zoals in Instinct”, besluit Van Houten. „Maar in andere gevallen denk ik nu soms: laat mij maar lekker kleien met mijn kind.”