’DealersDochter’: een kralenketting van ontheemde personages

• Wat: roman
• Wie: Astrid Roemer
• Uitgever: Prometheus

In 2015 werd haar de P.C. Hooftprijs toegekend en in 2021 de Prijs der Nederlandse Letteren. Dat ze voorafgaand aan die uitreiking een aantal controversiële uitspraken deed – ze beweerde dat Desi Bouterse zo slecht niet was – resulteerde erin dat feestelijkheden rondom deze prijs werden afgelast. Wel oordeelde de jury dat de schrijfster erin slaagt ‘thema’s uit de recente grote geschiedenis, zoals corruptie, spanning, schuld, kolonisatie en dekolonisatie, te verbinden met de kleine geschiedenis, het verhaal op mensenmaat.’

Stadsjungle

In DealersDochter is dat niet anders. Als zestienjarige laat Brandon zijn geboortedorp achter zich – ’een schuilplaats van weggelopen slavernijarbeiders, op een paar uur varen van Paramaribo’ – om in Amsterdam bij verwanten te gaan wonen. Daar komt hij in de stadsjungle terecht, met hangjongeren, drugs, meisjes en ruige seks. Zijn oom en tante hebben hun Surinaamse verleden van zich af geschud, neef Janus volgt een studie op de universiteit. Die moest zich ’een weg banen naar beter’.

Lang weet Brandon diezelfde koers te houden, totdat hij drugskoerier wordt van een gewelddadige groep Hollandse mannen. Dat loopt uiteraard niet goed af, maar Roemer zoomt al snel in op twee jonge vrouwen: Aqua, onderzoeker van haar Afrikaanse roots en bewust van haar familiegeschiedenis. ’Twintig generaties verwijderd van het eerste slaventransport’, zo heeft ze berekend. En dan is er Eloe, wier moeder, de Surinaamse Heli, bruut vermoord is door een witte drugscrimineel.

Geen blad voor de mond

De levens van deze ontheemde personages rijgt Astrid Roemer als een kralenketting aaneen. Dat doet ze op de voor haar kenmerkende, unieke manier: met een volstrekt eigen vocabulaire, creatief zinnen construerend en geen blad voor de mond nemend waar het onrecht en geweld jegens zwakkeren betreft: vrouwen of, in het verleden, tot slaaf gemaakten. Dat er twee gieren op het omslag van de roman zijn is geen toeval, en ook niet dat de vermoorde jonge moeder Heli heet (Roemers tweede voornaam is Heligonda). Iets van de schrijfsters ’eigen gedode verleden’ heeft ze in haar werk gestopt.

DealersDochter leest niet makkelijk weg. Het is proza met zijn eigen schoonheid. ’Het verleden hoeft geen gesloten boek te zijn,’ zo formuleert Aqua het, ’zolang wij betekenissen kunnen doorgeven aan elkaar.’

✭✭✭✭