Zakentoerist komt pas terug na vaccin

De zakenreiziger wil wel maar kan simpelweg niet. Dat is het beeld dat oprijst uit het onderzoek van zakenreisplatform SAP/Concur deze week. Als gevolg daarvan daalt het zakelijk toerisme dit jaar met 77%, zo is de verwachting van het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBCT). De schade loopt in de miljarden. Bovendien leeft de vrees in de zakenreisbranche dat het videovergaderen nu definitief is doorgebroken. Na de aanslagen op 9/11 dacht men ook dat de wereld voorgoed veranderd was, toch bleek het aantal zakenreizen na verloop van tijd weer toe te nemen. Een verschil met eerdere crises is dat er hier sprake is van een ziekte, waardoor bedrijven hun mensen alleen op pad sturen als het echt nodig is. „De zakelijke markt ligt helemaal stil”, zegt directeur Roberto Payer van het Hilton en Waldorf Astoria hotel in Amsterdam. „Mensen durven momenteel niet te reizen vanwege code oranje, want dan moeten ze in quarantaine als ze weer thuis zijn. Dat is lastig met gezin en werk.” De vier- en vijfsterrenhotels in de hoofdstad staan praktisch leeg, aldus Payer. „Normaliter is september een goede maand vanwege congressen. Nu halen we dankzij gasten in het weekend nog net een 10% tot 15% bezetting.” Nederland was voor de coronacrisis een populair congresland omdat het onder meer een uitstekende directe bereikbaarheid heeft via Schiphol. Ons land stond in de top tien van de mondiale congreskoepel. Het NBTC waagt zich echter niet aan uitspraken wanneer de congresgangers weer terug zullen komen. „Pas als er een vaccin is, zal dat naar verwachting gebeuren”, zegt een woordvoerder. Tot dan resten lege evenementenhallen. Herstel BCD Travel, één van de grootste zakenreisbureaus ter wereld, ziet voorlopig geen breed herstel en noemt de huidige situatie ‘broos’. „Volgens onze klanten blijft de heropstart van zakenreizen beperkt doordat heel wat bedrijven en kantoren achter gesloten deuren werken. Als je kijkt naar de heropflakkeringen die overal ter wereld aan de gang zijn en hoe snel alles weer stilvalt, zie je hoe kwetsbaar het herstel is. Daarom is het pas mogelijk om voorspellingen te doen wanneer de grenzen effectief terug opengaan”, zegt directeur Benelux Diederik Banken. Payer van het Hilton ziet wel ‘coffeeshop’-toeristen in een stad als Amsterdam, maar het ‘betere’ toerisme komt niet op gang, zolang de pandemie voortduurt. „De zakenreiziger blijft voorlopig weg, waardoor het tot 1 april volgend jaar een ramp zal blijven, zo is mijn inschatting. Wat internationaal ook niet helpt, is de boodschap van burgemeester Halsema van Amsterdam, die toeristen zegt te willen weren. Dat is vernietigend voor ons imago en dan gaan die congresgangers straks naar een ander land!” Payer zegt elke maand miljoenenverliezen te draaien, maar kan dankzij de financiële weerbaarheid van het concern waar zijn hotels deel van uitmaken waarschijnlijk wel overleven. De zakenreisbranche moet proberen het hoofd boven water te houden totdat er betere tijden aanbreken. Uit het onderzoek van SAP/Concur blijkt dat de helft van de ondervraagden verwacht minder werk binnen te halen als gevolg van het ontbreken van persoonlijk contact. Luchtvaartmaatschappij KLM denkt om deze reden dat de zakenreizen weer terug zullen komen, want op een gegeven moment moet er ook weer geld verdiend worden. Business class KLM kan niet zonder het zakelijk vervoer, zegt een woordvoerder desgevraagd. Een derde van de omzet haalt KLM bij de zakelijke klanten vandaan. De luchtvaartmaatschappij verwacht dat eerst het zakelijk reizen van zzp’ers en mkb’ers in Europa op gang zal komen en pas daarna het intercontinentale zakelijke verkeer. „Doordat zakelijke passagiers doorgaans laat boeken en vaker businessclass reizen, zijn zij relatief belangrijk voor luchtvaartmaatschappijen”, zegt Rogier Lieshout van SEO Economisch Onderzoek. Hij verwacht dat de zakelijke markt zich minder snel herstelt dan de niet-zakelijke markt. „Bedrijven zullen als gevolg van de recessie kosten moeten besparen.” Omdat er sprake is van een economische crisis, houden veel bedrijven de hand op de knip en zoeken naar besparingen. Het snoeien in de reizen is gemakkelijk, zeker nu het digitale alternatief is doorgebroken. Maar ook zoiets simpels als zakenlunches zorgt bij bedrijven voor vragen, zo blijkt bij ingenieursbureau Arcadis uit Amsterdam, dat mondiaal actief is. „In verband met de kosten zijn we terughoudend met zakenreizen, net zoals met zakenlunches. De medewerker in kwestie zal de anderhalve meter en andere hygiëneregels in acht nemen na overleg met de leidinggevende. We willen geen risico lopen dat er mensen ziek worden”, zegt Arcadis-woordvoerder Tim Preger. De restaurants in de Hilton-hotels van Payer draaien in de avond goed, maar ook hij merkt dat de zakenlunches momenteel helemaal ‘uit’ zijn als gevolg van corona. „Met wie zou je willen lunchen dan?”, vraagt hij retorisch. „Veel werkgevers proberen contacten te beperken vanwege de risico’s.” Bovendien is er een andere trend waarbij bedrijven de crisis aangrijpen om het zakenreizen te beteugelen. Zo heeft Arcadis nu een beleid ingezet, waarbij men hoopt dat het aantal vliegreizen met 30% zal verminderen. Dat zou structureel moeten zijn bij de Nederlandse divisie, wat bijvoorbeeld bij een luchtvaartmaatschappij als KLM weer tot minder klandizie leidt. „We willen van de nood een deugd maken”, zegt Preger. De verwachting is dat de 1,5 meter economie nog tot in 2021 duurt, zegt Koninklijke Horeca Nederland. „Ook voor volgend jaar staan er nog weinig grote congressen op de planning. Als luchtvaartmaatschappijen hun capaciteit niet verder uitbreiden, zal ook de zakelijke markt achterblijven”, aldus een woordvoerder. Netwerken Uit het onderzoek van SAP/Concur blijkt dat de ondervraagden wel staan te trappelen om naar conferenties of congressen te gaan. Bij Arcadis herkent men dat. „Het is toch fijn om andere mensen te ontmoeten, want netwerken gaat wel makkelijker. Als er een vaccin is tegen corona, komt dat zeker weer terug”, zegt Preger. BCD ziet dat luchtvaartmaatschappijen en hotelketens er ook alles aan doen om het herstel te ondersteunen. „Wie duidelijk inzet op veiligheid en hygiëne, wordt straks de nieuwe winnaar”, voorspelt Banken. De terugkeer naar reizen voor de zaak zal actie vereisen, zowel van de branche als van bedrijven die hun werknemers op reis sturen, zegt Jan-Willem Basselier van SAP/Concur. „We bevinden ons in het midden van een van de grootste paradigmaverschuivingen die de moderne wereld heeft meegemaakt. Corona heeft het zakenreizen nog persoonlijker gemaakt, doordat individuele gezondheid en veiligheid op het spel staan. We zien dat in de gemengde gevoelens die zakenreizigers hebben over hun volgende reis.” Een derde van de zakenreizigers maakt zich nu zorgen over een volgende trip, en dat zorgt ook voor spanning en angsten. Slechts een kwart van de zakenreizigers voelt opluchting bij de gedachte dat hij weer op reis zou kunnen. „Het is nu de zesde keer in mijn lange carrière dat ik zo’n crisis meemaak”, besluit Payer de toekomst toch positief te benaderen, refererend naar onder meer meer de oliecrisis, 9/11 en de kredietcrisis. „Het is nog nooit zo zwaar geweest als nu, maar na regen komt zonneschijn.” Privéjet winnaar coronacrisis Er is voorlopig één winnaar in de zakenreisindustrie en dat zijn de verhuurders van privéjets. „Er is door de coronacrisis een nieuwe klantengroep bijgekomen, die wel moet reizen vanwege het werk, maar vanwege de gezondheid de traditionele keten van de commerciële luchtvaart mijdt. Want met een privéjet is het aantal contactmomenten een stuk kleiner”, zegt voorman Athar Husain Khan van de EBAA, de Europese koepel voor de zakenjetbranche. Bovendien geeft een privévliegtuig ook flexibiliteit. Traditionele luchtvaartmaatschappijen vliegen vaak een vast schema, naar veelal grotere luchthavens. Uit gegevens van Eurocontrol blijkt dat het zakenjetverkeer in de eerste week van september op hetzelfde niveau lag als dezelfde week in 2019, dus voor de crisis. „Naast het corona-effect zien we dat het vertrouwen weer langzaam terugkeert. De groep die al een privéjet gebruikte, reist weer vaker”, zegt Khan. Daarmee liggen de zakenjets mijlen voor op de gewone luchtvaartmaatschappijen die nog altijd tegen een min van 60% aankijken. Grote lappendeken De meeste vliegbewegingen van de zakentoestellen zijn binnen Europa en de Verenigde Staten. Intercontinentaal verkeer is er nog amper, dat is te vergelijken met de traditionele luchtvaartmaatschappijen. „Verder is het één grote lappendeken van regels, die van dag tot dag veranderen. We hebben eigenlijk een geharmoniseerd EU-beleid nodig om de luchtvaart en de economie die daar aan vast hangt weer op gang te brengen”, aldus de Nederlander. Privéjetmaatschappij ASL Group meldde eerder deze week dat het de vloot gaat uitbreiden om aan de groeiende vraag te kunnen voldoen. ASL koopt acht nieuwe kisten, waarmee het in totaal meer dan veertig jets kan aanbieden. ASL vliegt met zijn jets vanaf verschillende luchthavens in vooral Nederland en België. Behalve op Eindhoven wordt in Nederland ook van en naar Schiphol, Rotterdam, Maastricht en Groningen gevlogen. Een paar van de nieuwe toestellen krijgen Eindhoven als basis.