Vijf vragen: Verliezen ’we’ het hoofdkantoor van Shell?

Wat zegt Van Beurden nou precies? Niet zoveel eigenlijk, maar genoeg om bijvoorbeeld VNO-NCW voorzitter Hans de Boer in de gordijnen te jagen. De quotes van Van Beurden op een rij: „Je moet altijd blijven nadenken. Niets is permanent en natuurlijk kijken we naar het vestigingsklimaat. Maar je hoofdkantoor verplaatsen is geen triviale maatregel. Daar moet je niet te makkelijk in zijn.” Over de duale structuur van Shell zegt hij: „Het is geen acuut probleem op dit moment, maar het is wel een beperkende factor voor ons.” En over het uitgegeven van nog een nieuwe, gemarkeerde vorm van aandelen om in 2016 een grote overname te doen: „Op een gegeven moment worden die constructies die je moet hanteren voor het feit dat je een duale aandelenstructuur hebt, of nu zelfs drie soorten aandelen, steeds ingewikkelder en ze beperken je vrijheid. Als dat te acuut wordt, zul je dus iets moeten. Dat is nu niet aan de orde, maar het is wel een probleem dat ik liever opgelost heb.” Waarom is dit zo’n gevoelig onderwerp in Nederland? Premier Rutte en werkgeversvereniging VNO-NCW hamerden jarenlang op het belang van hoofdkantoren voor de Nederlandse economie. Maar in de maatschappij is vooral het beeld blijven hangen van multinationals die hun belastingaangifte zo laag mogelijk willen houden, zonder dat duidelijk is wat de man in de straat - die natuurlijk wel keurig zijn belasting betaalt - daarvoor terug krijgt. De verhitte discussie over de afschaf van de dividendbelasting in 2018 en 2019 was daar de climax van. Recent verplaatsten bovendien twee andere Brits-Nederlandse fusiebedrijven, RELX en Unilever, hun hoofdkantoor al naar Groot Brittannië. Het vertrek van Unilever was een flinke klap voor premier Rutte. Waarom wil Shell überhaupt zijn hoofdkantoor verplaatsen? Shell wil af van zijn duale structuur. In 2004 koos het bedrijf ervoor om een holding in het leven te roepen en een Britse nv (plc) te worden, maar het hoofdkantoor in Den Haag te laten bestaan. Daar heeft het nu mogelijk spijt van. Waar komt die duale structuur vandaan? Royal Dutch Shell is een fusiebedrijf van de in 1897 opgerichte Britse Shell Transport and Trading Company en de in 1890 opgerichte Koninklijke Nederlandse Petroleum Maatschappij, kortweg Koninklijke Olie, of Royal Dutch. De twee fuseerden in 1907 door één holdingbedrijf - Royal Dutch Shell - boven beide bedrijven te creëren. Daarbinnen bezat Shell 40%, en Koninklijke Olie 60%. Beide hielden een eigen beursnotering in Londen en Amsterdam. Dat duurde tot het reserveschandaal in 2004. Toen bleek de boekhoudkundige puinhoop bij Royal Dutch Shell zo groot, dat het bedrijf onder druk van aandeelhouders schoon schip moest maken en zichzelf moest vereenvoudigen. De aandelen van Royal Dutch en van Shell werden ingetrokken, er kwam één aandeel voor terug, Royal Dutch Shell. Of althans, dat had gemoeten. Maar onder meer vanwege het niet bestaan van dividendbelasting in Groot-Brittannië kwamen er noodgedwongen aandelen Royal Dutch Shell A en aandelen Royal Dutch Shell B. De één wordt van origine verhandeld onder voormalige Britse Shell aandeelhouders, de ander onder de aandeelhouders van wat tot dan toe Royal Dutch was. Afspraken met de Belastingdienst zijn nodig om het nieuwe boekhoudkundige gedrocht het levenslicht te laten zien. Niemand is er echt blij mee, alleen hedgefondsen die kunnen speculeren op koersverschillen tussen de aandelen A en B zien er de lol wel van in. Een oplossing voor Royal Dutch Shell kan zijn om het hoofdkantoor naar Groot-Brittannië te verplaatsen, in navolging van Unilever, en zo de aandelen A en B te kunnen inruilen voor één aandeel. Als Shells hoofdkantoor verdwijnt, wat betekent dat dan? Shells management beantwoordde deze vraag zelf ooit, door te wijzen op de vele Nederlandse toeleveranciers en onderaannemers. Zo mag bouwbedrijf BAM in Canada een vloeibaar gas terminal bouwen. De vraag is of een ’Brits’ Shell voor zo’n klus ook een Nederlandse bouwer in zou huren. Shell heeft in ons land een kleine 10.000 mensen in dienst.