De Staat verzaakt

Door de eeuwen heen heeft onze maatschappij vele veranderingen ondergaan, zo ook ons bestuursmodel. Maar ergens in deze politieke ontwikkeling heeft vadertje Staat verzaakt door de evolutie van het volk tegen te werken. Veel van de huidige problemen konden daardoor niet voorkomen worden. Ons politiek bestuursmodel heeft aardig wat ontwikkelingen ondergaan. Grofweg hebben we het rijtje van aristocratie, monarchie en democratie allemaal (en soms in de mix) afgewerkt. Waar vroeger de edellieden verantwoordelijk waren voor het welzijn en veiligheid van hun onderdanen (al hadden ze vaak een vreemde interpretatie van dit concept zoals met ius primae noctis), zijn nu de door ons verkozen politici (regering) hiervoor verantwoordelijk. Deze evolutie is te vergelijken als een ouder-kind relatie die ook bepaalde fasen doormaakt. In den beginne, is het kind weerloos en is het geheel afhankelijk van zijn ouders. Al opgroeiende, neemt het kind steeds meer kennis (educatieniveau, internet, et cetera) tot zich, wat het kind in de gelegenheid stelt om bepaalde verantwoordelijkheden op zich te nemen. Dit proces zal, met vallen en opstaan, leiden tot de totale verzelfstandiging van het kind. Het kind is dan ook geen kind meer, maar een volwassene die zijn rol als ouder snel zelf zal vervullen. Het is niet voor niets dat de overheid vaak wordt omschreven als vadertje staat. Verwaand kind Het probleem met deze analogie is dat de meeste ouders warme gevoelens hebben voor hun kroost en vaak uiterst onzelfzuchtig handelen jegens hun kind; iets wat van de overheid niet echt gezegd kan worden. In plaats van het volk steeds meer verantwoordelijkheden te geven, heeft de overheid steeds meer verantwoordelijkheden naar zich toe getrokken. De overheid laat dus niet toe dat het kind (het volk) volwassen wordt. Dit gedrag is soms ook te zien bij ouders die moeite hebben om hun kind los te laten. De TV heeft leuke programma’s hierover, zoals the Nanny, waar ouders via videobeelden en de analyse van deze Nanny geconfronteerd worden met hun eigen, voor het kind schadelijke, gedrag. Dit zijn vaak zelfversterkende systemen waarbij het gedrag van de ouder de problemen bij het kind verergert wat voor de ouder de bevestiging is om nog meer in te grijpen (ontnemen van verantwoordelijkheden). Hoe meer dit gebeurt hoe meer het volk verandert in verwaand kind. Waar is de Nanny? Wat wij nodig hebben is dus een Nanny die onze overheid even de les leest, maar die is er niet. Politici en rozebrillendragende intellectuelen zullen zeggen dat het volk de Nanny is en wel degelijk op kan treden tegen de staat, namelijk bij iedere verkiezing. Maar wat kan de kiezer nou daadwerkelijk voor elkaar krijgen? Zoals ik in deze column al eens schreef, is de grote ziekmaker hier hoe politici binnen hun eigen partij carrière maken. Door orders netjes op te volgen (ook al is de achterban van de persoon in kwestie het hier niet mee eens) komt een politicus snel vooruit in de partij; dwarsliggen wordt niet beloond. Het eigenbelang van de politicus en dat van de partij staan dus boven het landsbelang. Verder krijgt de kiezer iedere vier jaar (normaal gezien) de kans om politieke partijen en politici af te straffen, maar de realiteit is anders. Huwelijkmodel Ten eerste kunnen politici veel foute beslissingen maken in 4 jaar tijd waardoor achteraf afstraffen mosterd na de maaltijd is. Ten tweede, ons politiek bestel werkt met wat het huwelijkmodel genoemd kan worden: je trouwt met een mooie partner, maar de schoonfamilie krijg je erbij. Dit dilemma heeft de kiezer ook. Zo heeft een liberaal maar 2 keuzes: VVD en D66, maar als deze aanhanger een fervent tegenstander is van het overhevelen van nog meer macht naar de EU, dan kan hij bij beide partijen niet terecht. De kiezer wordt dus geconfronteerd met een package deal, ofwel de nare schoonfamilie. Zo is een verkiezingsuitslag nooit een ware reflectie van wat de kiezer nou echt wil. Kortom, de kiezer kan nooit effectief als Nanny optreden in het huidige systeem. Geef evolutie ruim baan Bij welk systeem kan dat wel? Juist, bij een directe democratie (voorbeeld: Zwitserland). Bij dit systeem staat de kiezer boven de staat in plaats van andersom en kan de het via bindende referenda politici: - voordat ze de fout maken al terugfluiten, - bijna per punt (EU, illegalen, dierenpolitie) aansturen, - individueel afstraffen Veel van wat er nu fout gaat (en door de strot wordt geduwd) had met dit systeem voorkomen kunnen worden (geld voor Griekenland, ESM, enz.). Kortom, door de evolutie van een parlementaire democratie naar een directe democratie tegen te houden, staat de overheid niet toe dat het volk zijn volwassen verantwoordelijkheden kan nemen. Paradoxaal genoeg verstevigt de overheid hiermee haar positie vis-a-vis het volk. Hoog tijd dat ze een pas op de plaats maakt en niet langer de natuurlijke groei naar een directe democratie tegenwerkt. Alexander Sassen van Elsloo is oprichter van Sassen Research & Consultancy Company. Voorheen was hij head of research bij Hobart Capital Markets in Londen en deed hij aandelen- en hedgefundsales bij onder andere Kepler, MF Global en Rabo Securities.

De Staat verzaakt

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Schiphol-topman Benschop moet op het matje komen in Den Haag: ’Een heel zorgelijk beeld’

Werkloze verdachte erft halve grachtengordel na beleggingsdrama

Vakbondsbaas na ’schamele verhoging’ minimumloon: ’Kabinet is stekeblind’

Column: verwerpen van erfenis kan je een boete opleveren