Kabinet test slagkracht polder

Nadat het polderoverleg de afgelopen jaren een beetje een verweesd bestaan leidde, drukten de nieuwe coalitiepartners VVD en PvdA de sociale partners deze week weer aan de borst. Werkgevers en vakbeweging worden nadrukkelijk uitgenodigd om mee te praten over ’een sociale agenda’. Maar in dezelfde week bewijst het opstappen van vakbond De Unie bij vakcentrale MHP dat het nog allesbehalve rustig is in vakbondsland. „We streven naar overeenstemming met de sociale partners over een sociale agenda.” Aldus het regeerakkoord van VVD en PvdA, die dus ook een brug willen slaan naar de polder. Met name over de maatregelen rondom ontslag en ww wil de nieuwe coalitie in gesprek. Al moet het wel allemaal ’binnen de financiële kaders’ van het regeerakkoord. Vraag is of diezelfde polder er alweer helemaal klaar voor is. De soap rond het pensioenakkoord heeft grote deuken in het imago van het overlegmodel geslagen. Allereerst in het vertrouwen van delen van de vakbondsachterban in hun ’Haagse vertegenwoordigers’. Want ondanks dat er grote bezwaren waren, rolde er toch een akkoord uit de bus. En ook gaten in het vertrouwen van sociale partners in de politiek. Want de polder zag een moeizaam bereikt akkoord met één veeg in de prullenbak verdwijnen door de afspraken in het Kunduz-akkoord. Dit alles leidt ertoe dat eventuele afspraken die sociale partners maken met de politiek op een goudschaaltje zullen worden gewogen door de vakbondsachterban. Veel hangt dus ook af van de vraag of werkgevers voldoende willen toegeven aan de vakbeweging. Alleen dan lukt het de vakbonden om hun achterban te overtuigen. Als er namelijk te veel weggegeven wordt, krijgen de vakcentrales er een hele toer aan om dat nog uit te leggen. Want bij delen van de achterban leeft het idee dat de vakbeweging de laatste jaren te veel ’achteruit heeft onderhandeld’. Ofwel: er alleen voor gezorgd heeft dat bepaalde besluiten minder slecht zijn geworden dan ze oorspronkelijk waren. Want aangesloten bonden kunnen het dan wel niet eens zijn met Haagse akkoorden, ze worden wel medeverantwoordelijk gemaakt voor het beleid. En vakbondsbestuurders moeten in bedrijfskantines weer aan leden uitleggen waarom de akkoorden in hun belang zouden zijn. „Uiteindelijk is een vakbond een ledenorganisatie. Dus een bond die te weinig doet voor de belangen van zijn leden, heeft een groot probleem”, zegt hoogleraar arbeidsverhoudingen Paul de Beer (Universiteit van Amsterdam). „Nu de ledenaantallen al een tijdje dalen, willen bonden weer meer aandacht geven aan ’de werkvloer’. Maar compromissen sluiten op nationaal niveau kan daar haaks op staan. Een bond die de vakcentrale vaarwel zegt, geeft de mogelijkheid op om direct aan Haagse tafels te zitten.” Historisch speelt dat dilemma ook al vaker op, zegt hoogleraar arbeidsverhoudingen Paul de Beer (Universiteit van Amsterdam). „In de jaren ’70 van de vorige eeuw was de ’dominante ideologie’ de sociaaldemocratie, en dus vakbondsvriendelijk. In een dergelijke periode is het voor vakbonden ook makkelijker aan hun achterban uit te leggen dat hun afspraken ook in het belang van de leden is. Maar de laatste tijd is de politiek minder in het voordeel van de vakbeweging. En dus komen er plannen waarbij het belang van de vakbondsleden niet onmiddellijk duidelijk is. Dan gaat het wringen.” En precies dat leidde dus ook tot het vertrek van De Unie bij de MHP. De bond vindt dat zijn geluid te weinig doorklinkt in Den Haag. „Aan de vooravond van fundamentele discussies over arbeidsmarkt en ontslagrecht wil De Unie zich niet meer committeren aan een vakcentrale waar ik niet van op aan kan”, zegt Unie-voorzitter Reinier Castelein. Volgens Castelein zal het ook makkelijker worden om leden te werven als de bond ’geen last meer heeft’ van de Haagse akkoorden. Eerder speelde al iets soortgelijks bij het CNV, waar politiebond ACP zich met ingang van afgelopen juli heeft losgemaakt van de vakcentrale. „De laatste jaren lijkt het wel of de polder belangrijker is dan de inhoud”, verklaarde ACP-voorman Gerrit van de Kamp begin dit jaar. En het deze week bekend geworden ontslag van een bestuurder bij Abvakabo FNV laat zien dat de richtingenstrijd binnen de grootste vakcentrale ook nog niet geluwd is. Intussen zit de FNV nog volop in een veranderingstraject, dat veel tijd en energie opslokt. „Bij de FNV zou het probleem zich kunnen voordoen dat ze nog te veel met zichzelf bezig zijn en zich onvoldoende kunnen roeren in de discussie”, erkent hoogleraar De Beer. „Aan de andere kant: als je nu niet de kans grijpt om je stem te laten horen, dat hoef je niet te verwachten dat je over een jaar of twee jaar nog aan tafel komt.”

Kabinet test slagkracht polder

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Voedingswetenschapper Louise Fresco: ’Als elk product etiket van moreel goed of fout heeft, krijg je geen hap meer door je keel’

Veldhoven kan niet buiten ASML: ’Kneuterigheid verdwijnt nu wel’

Patiënt wil gewoon vaste medicatie ophalen

Column: economisch gezien staat Ajax al jaren stijf onderaan