Column: afscheid nemen van de ziel van je organisatie

In een artikel over Hoenderloo lees ik ’goed dat Hoenderloo dicht gaat, het zit daar in de muren’. Ik denk dat dat inderdaad mogelijk is, dat ’het in de muren zit’. Of liever gezegd in de ziel van een organisatie. In de hoofden en harten van de mensen die er werken. In de haarvaten. In de verwarmingsbuizen. Geesten uitroken Je kent het vast wel. Bestuurder Annemarie gaat weg met enig gedoe. Geen afscheidsreceptie; te pijnlijk. Een jaar later vult iedereen nog steeds de oude urenregistratieformulieren in. Die nutteloos zijn. Ooit bedacht door Annemarie. Als je dan vraagt waarom is het antwoord: „Dat moest zo van Annemarie.” Het is of de geest van Annemarie nog rondwaart. Of er nog een spirit op de stoel zit. Vaak is er dan geen goed afscheid genomen. Is Annemarie onvoldoende uitgerookt. En uitroken… is wat je met geesten moet doen. Ik kwam eens bij een bedrijf waar kantoorruimtegebrek was. Er was nog een kamer die nooit werd gebruikt. Daar stond een enorm groot teakhouten bureau. Van Wilfred, een van de founders van het bedrijf. Wilfred was al lang met pensioen. Maar zijn bureau stond er nog. Niemand die de kamer durfde te gebruiken. Dat dóe je niet, achter het bureau van Wilfred gaan zitten. Vastgeroeste gewoontes Op een dag hebben we met wat jonge gasten het loodzware gevaarte naar de binnenplaats getild. En er een jerrycan benzine overheen gegooid. Het fikte flink. Afscheid genomen van Wilfred. En met het bureau, verdwenen ook heel veel vastgeroeste gewoonten en procedures van Wilfred mee de lucht in. In Zuid-Amerika wordt er eens per jaar op Allerzielen gepicknickt op het graf van de voorouders. Hele families eren de geesten. Grote taarten op het graf. Doodshoofdprocessies. Een dag per jaar krijgen de spirits volledige aandacht. Met het vriendelijke, doch dringende verzoek om zich de rest van het jaar koest te houden en niet te komen spoken. Bitterbalsessies Mensen die vertrekken. Je kunt maar beter goed afscheid nemen. Niet met ’hier heb je een saunabon voor jou en je vrouw’, maar met uitgebreide bitterbalsessies met heartbreaking speeches. Rituelen zijn broodnodig. Want anders... blijven de geesten rondspoken. Danielle Braun is corporate antropoloog en directeur van de Academie voor Organisatiecultuur.