Waarom de gasprijs blíjft dalen, maar de rekening nog hoog is

De Europese gasprijs zakte maandag tot onder €60 per megawattuur op de Amsterdamse beurs. En is dit jaar al 20% goedkoper. Maar de consument gaat er niet direct op vooruit. Hoe komt dat? Vijf vragen. Het is winter, waarom blijft de gasprijs laag? Veel voorraad, een relatief warme winter met weinig stook en relatief politieke rust in Europa aan het energiefront. Daarbij zijn Nederlanders fors gaan besparen en blijven dat doen. Zondag was de Nederlandse gasvraag 45% lager dan normaal, duidt Martien Visser, lector energietransitie aan de Hanzehogeschool Groningen. Sinds de prijspiek in augustus hebben we bijna 5 miljard kuub minder aardgas verbruikt dan normaal. Die prijs vertekent enigszins: het gasverbruik van de industrie zakt rond de feestdagen altijd. Toch stijgt mijn energierekening? Dat kan. Je bent niet de enige. Mogelijk had je afgelopen jaren een lage rekening. Als je energiecontract afloopt, bieden energiebedrijven vrijwel geen vaste contracten voor de langere termijn aan. Ze zeggen te grote financiële risico’s te lopen. Toezichthouder ACM verwacht die contracten weer vanaf maart. Je bent dan dus overgeleverd aan de variabele contracten. De tarieven die de grote energiebedrijven je voorschotelen worden bepaald door de inkoopkosten, energiebelasting, transportkosten en enkele heffingen. De inkoop van gas deden ze vaak over een langere periodes, telkens in blokken. En jarenlang was die prijs dankzij die opbouw van voorraden ingekocht gas enorm laag, ergens tussen €15 en €25 per megawattuur. Bovendien had Nederland Gronings gas, waarvan de NAM nu nog maar een deel oppompt en het veld volgend jaar sluit. Van die lage inkoopprijs profiteerde je jarenlang. Die tijd is voorbij. Mogelijk definitief: inkopers van gas kochten door de inval in Oekraïne en het afknijpen door Moskou van aardgas naar Europa afgelopen maanden peperduur in. Er was nauwelijks gas. In augustus kostte gas €350 per megawattuur. Ook daarna was de prijs hoog. Die inkoopprijs krijg je vanwege de trage doorrekening uit inkopen nu nog doorberekend. Die prijs is weliswaar gezakt tot het niveau van voor de Russische inval op 24 februari 2022 in Oekraïne, maar zelfs bij €58,90 maandag is dat verhoudingsgewijs extreem duur. Volgens energiespecialist Hans van Cleef van consultant Publieke Zaken blijft dat nog jaren zo. De huidige lage gasprijs krijg je met vertraging doorberekend. De drie grote leveranciers Eneco, Vattenfall en Essent kondigden prijsverlagingen aan. Er is toch ook een prijsplafond? Daar profiteer je al van. Het kabinet beperkt per 1 januari wat energiebedrijven mogen vragen voor gas. Normaliter zou je dus meer betalen. Al is de energiebelasting terug op het oude niveau van 21%, tegen 9% vorig jaar. Voor de eerste 1200 kuub gas tik je nu €1,45 per kuub af, verbruik je meer dan betaal je de hogere marktprijs. Voor veel consumenten betekent het prijsplafond een halvering van hun gasnota, berekent Visser. Het prijsplafond geldt nog tot eind dit jaar. Bij historisch hoge tarieven, roept het kabinet consumenten op om waar mogelijk snel over te stappen op stroom van zonnepanelen en minder afhankelijk te worden van gas. Kan Poetin roet in het eten gooien? Ja. Maar steeds minder. Afgelopen zomer draaide Duitsland de kraan dicht van de belangrijkste gaspijp tussen Russische velden en zijn opslag, de prijs schoot omhoog. Er was simpelweg te weinig voorraad. Europa, vooral landen in het oosten, was voor de oorlog voor 40% afhankelijk van Russisch aardgas. Die afname wordt in hoog tempo teruggebracht, vooral door gasimport en het bijschakelen van kolencentrales. Inmiddels kan Nederland volgens de Gasunie zonder Russisch gas verder. Normaal kloppen buren bij tekorten aan bij Nederland. Ook een land als Italië meldde maandag voldoende capaciteit te bouwen om een nieuwe truc van Poetin te weerstaan. Duitsland opende vorige week in Lubin zijn derde nieuwe terminal voor import van vloeibaar gemaakt gas (lng), na eentje Eemshaven en in Wilhelmshafen. Die drie leveren samen 20 miljard kuub gas. De drie kunnen de uitval van gaspijpleiding Nord Stream voor 35% opvangen. Hoewel iedereen de kachel wel weer heeft aangezet, besparen we in Nederland momenteel nog steeds 20% op ons gasverbruik. Kortom, Europa is kwetsbaar, maar steeds minder. De toekomstige gasprijs wordt ook bepaald door inschattingen van vraag en aanbod door handelaren. Mocht Poetin een nieuw oorlogsfront vanuit Wit-Rusland richting Oekraïne openen, dan zal dat voor uitval zorgen. Maar het effect daarvan is naast tientallen andere scenario’s al ’ingeprijsd’ door deze handelaren. De prijs kan even omhoog schieten, maar het zal niet lang tot extreem duur gas leiden. Houden we voldoende gas? De gasvoorraden blijven bij huidige aanvoer groot. Volgens vullingscijfers van dataleverancier GIE, zitten Nederlandse voorraden maandag nog voor 76% vol. Voor heel Europa is die vulling 81%. Mogelijk zakt de prijs nog iets richting het slot van het stookseizoen, eind maart. Handelaren die bijvoorbeeld speculeren op de Amerikaanse gasprijs, kopen steeds meer beleggingen in die van een langdurige prijsdaling uitgaan. En Amerika levert komende maanden enorm veel vloeibaar gemaakt gas (lng) aan Nederland. „De Amerikaanse prijs is geïmplodeerd”, stelt een analist. Bovendien ligt er al een tankervloot vol lng voor de Nederlandse en Europese kust uit de VS, het Midden-Oosten en Afrika. De vraag is hoe lang die afkoeling van de prijs doorgaat: analisten in de VS zien zelfs een overschot van Amerikaans gas. Producenten zouden mogelijk minder gaan leveren, om de prijs hoog te houden. Maar Noorwegen heeft beloofd zijn gasexport op maximaal niveau te blijven leveren.

Waarom de gasprijs blíjft dalen, maar de rekening nog hoog is

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Tekort medicijnen moeilijk oplosbaar: ’Prijsverhoging werkt niet’

Renteverhoging bij meer banken verwacht: ’Sparen levert weer wat op’

Opstootje op KLM-vlucht van Tanzania naar Amsterdam

Column: Hoge Raad keurt slimme belastingtruc goed