Column: het probleem van Italië

Maar als het om het aantal doden per 100.000 inwoners gaat, is België veel zwaarder getroffen. En als een land extra geraakt wordt door een virusuitbraak, zouden andere landen eerder dokters en hulpgoederen sturen om de druk op het systeem te verminderen. Maar daar ging het helemaal niet om. De solidariteit met Italië moest zich vertalen in geld – heel veel geld. Van het herstelfonds van €750 miljard moet maar liefst €209 miljard naar Italië gaan, waarvan €81 miljard in de vorm van giften, meer dan naar welk ander land ook. Nu blijkt alleen dat Italië nog niet weet waaraan het al dat geld moet gaan besteden: gezondheidszorg, digitalisering, hogesnelheidslijnen, bestrijding van belastingontduiking? Concrete plannen zijn er nog niet. Het arme zuiden tegenover het welvarende noorden Het probleem van Italië zit niet in een gebrek aan geld, maar in de tweedeling van het land, die al sinds de stichting van de staat in 1861 een probleem is geweest. Het arme, corrupte zuiden tegenover het welvarende, geïndustrialiseerde noorden. Door de onder Oostenrijkse invloed staande noordelijke gebieden samen te voegen met de Kerkelijke Staat en het Koninkrijk der Beide Siciliën werd een land gecreëerd dat nooit een eenheid is geworden. Al vanaf dag één belemmerden de culturele en economische verschillen tussen het noorden en het zuiden de ontwikkeling van Italië. Om een schijn van eenheid te wekken, ging de jonge staat na 1880 Afrikaanse kolonies verwerven: met Eritrea, Somaliland en Libië deed Italië alsof het bij de grote jongens hoorde. Alle pogingen in de laatste 160 jaar om de verschillen tussen noord en zuid te verkleinen, hebben per saldo niets opgeleverd. Het zuiden is arm en corrupt gebleven. De misdaadsyndicaten zijn tot in alle geledingen van de maatschappij doorgedrongen en blijken ook de gezondheidszorg in hun greep te hebben. Meer overheidsgeld naar het zuiden betekent meer inkomsten voor de maffia, de camorra en de ’ndrangheta. Zuid-Tirol Dat het noorden van Italië wel rijk is, is vooral te danken aan de regio Trentino-Zuid-Tirol. Na de Eerste Wereldoorlog werd de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie ontmanteld en moest Oostenrijk Zuid-Tirol afstaan aan Italië – een van de vele onterechte besluiten die in 1919 bij het Verdrag van Versailles werden genomen. In dit Oostenrijkse deel van het land is het inkomen per hoofd twee keer zo hoog als in de laars van Italië. Nimmer een eenheid Zonder de Mezzogiorno – het deel van het land dat even voorbij Rome begint – zou Italië welvarend zijn en helemaal geen hulp nodig hebben. Met het zuiden erbij is Italië een soort Europese Unie in het klein, met interne verschillen die zo fundamenteel zijn dat het gebied nimmer een eenheid zal worden.