Online kunst kopen slaat aan

De meeste prijzen op internet variëren van enkele tientjes tot enige duizenden euro’s. Kunstenaar Peter Klashorst, bekend van zijn erotische avonturen in Afrika en Azië, verkoopt zijn werk op Catawiki zelfs voor minder dan honderd euro. Met een foto van zichzelf en het schilderij erbij om de echtheid te bewijzen. Een troost voor Klashorst is dat hij maar 12,5% provisie betaalt, in plaats van circa 40% bij een gewone kunsthandel.

„Klashorst heeft zijn eigen markt sterk negatief beïnvloed door zoveel aan te bieden”, constateert oprichter Arthur Brouwers van Kunstveiling.nl. Brouwers startte de site acht jaar geleden. „Wij zitten nu per maand op 2000 tot 3000 verkochte werken”. Onlangs deed hij de meerderheid van de aandelen over aan durfinvesteerder Karmijn Kapitaal. Bij Kunstveiling.nl vind je ook wel werken van Karel Appel en Corneille, terwijl branchegenoot Schilderijenshop.com spotgoedkope werkjes aanbiedt van het soort dat je op hotelkamers aantreft. Gerangschikt op thema’s als ’dikke dames’ of ’strand’.

Het Nederlandse internetveilinghuis Catawiki kreeg twee jaar geleden een kapitaalinjectie van €75 miljoen en is nu in dertien Europese landen actief. „Op jaarbasis veilen wij 150.000 kunstwerken”, vertelt Catawiki-kunstmanager Albert Goldenbeld.

„Catawiki is een mooie ontwikkeling. De vraag is of het uit de onderkant van de markt treedt”, zegt oud-directeur Jop Ubbens van Christie’s Amsterdam. Hij verliet het vermaarde veilinghuis vorig jaar na een carrière van dertig jaar. Sinds vijf maanden is hij zelfstandig kunstadviseur.

Woensdag meldde Christie's dat het wereldwijd gaat inkrimpen, mede vanwege de opkomst van internet. Het maakt er zelf ook al gebruik van. Zo eindigde deze week een online veiling van keramiek van Picasso, met openingsprijzen van €1100 tot €82.000. Ubbens: „Christie’s moet wel mee. Maar er is altijd een kijkdag. Je moet een werk kunnen omdraaien, bespugen, bekloppen en je een beeld vormen van kleuren en afmeting.”

Zelfs een traditionele kunsthandelaar als Willem de Winter merkt de kracht van internet. Hij begeleidde vorige maand de verkoop van dertig werken uit de KLM-collectie. „Een werk heb ik voor €4000 aan een Fransman verkocht die het alleen online had gezien. Ik moest wel extra foto’s en informatie sturen. Met een tekening van €6000 voor een Noor ging het net zo.”

Internet raakt de traditionele handel ook doordat de prijzen transparanter zijn geworden. Brouwers: „Vroeger kon je dezelfde zeefdruk van Corneille op vier plaatsen voor vier verschillende prijzen kopen.” Ubbens: „Klanten komen aan met printjes van de prijzen die de afgelopen jaren zijn betaald. Een nachtmerrie voor handelaren, en niet helemaal terecht. De kunsthandelaar steekt zijn nek uit.” Beide kunstkenners geloven in de toekomst van beurzen, zoals de Maastrichtse kunstbeurs Tefaf die gisteren van start ging. Als handelaar moet je daarvoor wel dik investeren. Een middelgrote stand op de Tefaf kost zo’n €70.000. Op de PAN in Amsterdam is dat de helft, terwijl een standje in Naarden €10.000 kost.

Harde cijfers over de invloed van internet op de kunstwereld zijn er niet. Ook niet in het jaarlijkse Global Art Market Report van de Tefaf. Daaruit blijkt wel dat de veilingomzet wereldwijd vorig jaar 19% daalde. Dat lag vooral aan de VS (-41%) en niet aan continentaal Europa (+3,6%).

De omzetdaling komt mede doordat veilinghuizen steeds meer topwerken onderhands verkopen, aldus het rapport. Daarbij komt het eigen netwerk goed van pas. „Wij krijgen het verzoek ook regelmatig”, zegt oprichter Peter-Paul Guthman van het nieuwe veilinghuis Art Europe. „Veel mensen willen de veiling links laten liggen. Bijvoorbeeld omdat ze niet willen laten zien dat ze aan het verkopen zijn.” Er was ook een sterke daling van het aantal ingebrachte stukken. „Mensen zijn nu meer geneigd op hun schilderijen te blijven zitten. Je krijgt er geld voor terug, maar geen rente”, aldus Guthman.

Een andere omwenteling is de verschuiving van de interesse naar hedendaagse kunst. Guthman: „Er is een enorme prijscorrectie op 19e-eeuwse kunst.” De Winter constateert hetzelfde: „Vooral de kleine meesters uit de Romantiek en de Haagse School zijn heel hard onderuit gegaan. Jongeren kijken naar kleur, wat nieuw is, fotografie.” Antiek is al helemaal uit de mode, zegt De Winter. „Oude mensen willen er vanaf, jonge mensen willen het niet. Dan gaat de prijs hard naar beneden. Neem een staande klok. Als je die wil hebben, moet je hem nu kopen. Is niks meer waard.”