In de economische wereld gaat dit jaar veel aandacht uit naar de Brexit-onderhandelingen en de manoeuvres van de Amerikaanse president Donald Trump. Op valutamarkten speelt het echte drama zich echter meer richting het oosten af. De waarde van de Turkse lira is in de afgelopen twaalf maanden met bijna een kwart gedaald.

Een belangrijke oorzaak is het grote tekort op de lopende rekening. De waarde van goederen en diensten die Turkije invoert ligt beduidend hoger dan de uitvoer. Verschillende zakenbanken hebben de laatste tijd berekend dat de reserves aan goud en vreemde valuta’s dreigen op te raken. Veel partijen wachten de ontwikkelingen niet af. Ze zetten hun lira’s om in andere valuta’s, waardoor de waarde van de Turkse munt omlaag wordt gedrukt.

Alles wordt duurder

De dalende lira heeft grote gevolgen. Het wordt voor Turken steeds duurder om allerlei zaken in te voeren. Het land is onder meer sterk afhankelijk van energie uit het buitenland. De hogere prijzen komen tot uitdrukking in een stijgende inflatie. In Turkije is de inflatie opgelopen van minder dan 7% eind 2016 tot 11,9% in oktober. Dat is veel meer dan de 5% waar de Turkse centrale bank naar streeft. In dit soort situaties is het gebruikelijk dat de centrale bank de rente verhoogt. Een hogere rentevergoeding maakt een munt immers aantrekkelijker voor binnen- en vooral buitenlandse investeerders. De laatste renteverhoging dateert uit januari. Toen werd het belangrijkste tarief verhoogd van 8,5% naar 9,25%.

Lira is de helft minder waard

Sindsdien heeft de centrale bank echter onder grote druk van president Recep Tayyip Erdogan het rentewapen niet meer uit de kast gehaald. Hoewel de inflatie sterk oploopt, kiest de bank toch voor alternatieve maatregelen. Vorige week werd het banken bijvoorbeeld wat lastiger gemaakt om geld te lenen bij de centrale bank. Zonder een officiële renteverhoging namen de kredietkosten voor deze partijen zo toch met ongeveer een kwart procent toe. Handelaren hadden veel minder oog voor het effect van deze maatregel dan voor de boodschap die ervan uitgaat, namelijk dat de centrale bank de oren veel te veel laat hangen naar Erdogan. Er kwam geen einde aan de vrije val van de lira, die afgelopen vrijdag nog maar iets meer dan 21 eurocent kostte. Dat is minder dan de helft van wat de Turkse munt vijf jaar geleden waard was.

Druk van de ketel

Een economische adviseur van Erdogan heeft begin deze week uitgelekt dat er op elk moment een renteverhoging doorgevoerd kan worden. Door dit nieuws veerde de lira maandag met ruim 1% op ten opzichte van de euro. Het is nog of een renteverhoging voldoende is om ervoor te zorgen dat de druk op de munt in ieder geval enkele weken in kracht afneemt. De enige manier om de economische groei weer aan te wakkeren, en indirect ook de lira te helpen, is het doorknippen van de banden tussen politiek en centrale bank en toenadering zoeken met Europese landen en de Verenigde Staten.

Erdogan heeft sleutel in handen

In plaats van zich boos te maken over het beleid van de centrale bank, zou Erdogan meer oog moeten hebben voor de kansen die er liggen om bruggen te bouwen tussen het westen en het oosten. Eerder dit jaar noemde hij Europa nog ‘fascistisch en wreed’. In oktober ontstond nog een rel met de Verenigde Staten nadat een medewerker van het Amerikaanse consulaat was opgepakt. Een meer open politiek klimaat verlaagt de handelsdrempels en maakt Turkije tot een meer aantrekkelijke bestemming voor bedrijven en toeristen. Zolang Erdogan vasthoudt aan zijn huidige koers, kan zelfs een flinke renteverhoging niets veranderen aan de slechte vooruitzichten van de lira op valutamarkten.

Laurens Maartens (laurens.maartens@nbwm.nl) is valuta-expert bij de Nederlandsche Betaal & Wisselmaatschappij (www.nbwm.nl). Hij is in 1998 zijn loopbaan begonnen bij de Zwitserse bank UBS. Sindsdien is hij werkzaam geweest bij verschillende partijen in binnen- en buitenland. Hij geeft commentaar op de actuele valuta-ontwikkelingen in kranten, op websites en op de radio. Daarnaast verzorgt hij lezingen en trainingen voor ondernemers op het gebied van valutamanagement. Hij drukt daarbij deelnemers op het hart om vooral te kiezen voor eenvoudige en goedkope valutaproducten. Deze column geeft zijn persoonlijke mening weer. Deze informatie is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen via de Nederlandsche Betaal & Wisselmaatschappij NV.