Vooral aan de onderkant van de samenleving in ontwikkelingslanden is toegang tot een wc en schoon water eerder een uitzondering dan regel. Het gevolg is dysenterie, diarree en andere ziektes aan de orde van de dag zijn, waardoor op dagbasis in India alleen al meer dan 1500 kinderen sterven.

Verschil

Leningen via microfinancieringsfondsen kunnen hier het verschil maken. Diverse aanbieders, waaronder Actiam, spelen hierop in. Het levert je een nettorendement van 3 tot 5 % op met een duidelijke meetbare impact.

Volgens de Wereldbank gebruikt 48% van de bevolking in India geen wc en zijn rivieren en bossen het meest gebruikte alternatief. Al dan niet gehinderd door religieuze denkbeelden of lokale gebruiken, is het de Indiase regering niet gelukt haar omvangrijke programma ’Schoon India’ (100% sanitatiedekking) volledig te laten slagen.

Investeerders

Toch is er wel degelijk meer aandacht voor sanitair en schoon water. De introductie van de zeventien duurzame ontwikkelingsdoelen geïntroduceerd door de Verenigde Naties (Sustainable Development Goals, SDGs) en met name de ambitie van SDG 6 – Schoon water en sanitair – hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan deze bewustwording. Zoals bij alle SDGs zijn niet alleen overheden hierbij betrokken, maar meer en meer worden ook private partijen gevraagd mee te helpen in het realiseren van de ambitieuze doelen. Inmiddels hebben zich ook de eerste investeerders gemeld om te zoeken naar investeerbare projecten op dit vlak.

Een voorbeeld hiervan is een project waarbij een lening met een bestemmingsclausule is verstrekt aan Cashpor Micro Credit, waarmee alleen in 2018 al 35.000 toiletten zijn gefinancierd. Dit levert dus een duidelijke bijdrage aan het behalen van de SDGs.

Wat maakt de sanitatiesector interessant voor investeerders? Een van de aantrekkelijkste kanten is het potentieel van grote aantallen, zowel aan de vraagkant alsook aan de aanbodkant. Het bedienen van de onderkant van de samenleving biedt ondernemers een enorme afzetmarkt, dat geldt niet alleen voor de sanitatiesector maar voor alle sectoren. Een mooi voorbeeld uit de praktijk is dat Unilever waspoeder heeft verpakt in zakjes van 50 gram om het voor iedereen betaalbaar te maken. Dit is dan ook een uitermate geslaagde match tussen vraag en aanbod. Voor de sanitatiesector is die echter wat minder eenvoudig te maken.

Financieren

Allereerst moet de vraag nog gestimuleerd worden door het creëren van bewustwording. Het belang van een eigen wc is niet vanzelfsprekend voor iedereen. Daarvoor moeten vooral overheden een rol spelen (zoals in India met het ’Schoon India’-programma). Is de vraag eenmaal daar, dan zal er nagedacht moeten worden over de wijze van financieren. Ook hier speelt de overheid een rol, maar zeker niet als enige.

De private sector heeft inmiddels de kansen geïdentificeerd. Microfinancieringsinstellingen in ontwikkelingslanden bieden toegang tot financiële dienstverlening aan de onderkant van de samenleving. Klanten zijn voornamelijk micro-ondernemers die hun winsten gebruiken voor aflossing en rentebetaling. Maar nu bieden deze kleine banken ook sanitatieleningen aan voor het bouwen van sanitaire voorzieningen. De terugbetalingsratio’s zijn hoger dan die van de kredieten voor ondernemers. Rara hoe kan dat?

Ontlasting

Het blijkt dat eenmaal bewust van het belang, de discipline en wil om terug te betalen extreem hoog is. Niemand wil een ziek kind (of erger) als gevolg van slechte hygiëne. Daarnaast blijkt ook dat de economische productiviteit aanzienlijk stijgt als gevolg van minder ziekte en minder tijdsverlies door kortere afstanden naar schoon drinkwater en sanitair. Daarnaast heeft de menselijke ontlasting ook economische waarde voor ondernemers die de wc legen en daarvoor betalen.

Wie denkt dat dit alles ver van zijn bed is en een onderwerp voor lokale overheden heeft het mis.

Verantwoord

Ook de Nederlandse overheid heeft een dergelijk programma gesteund genaamd Finish. Finish is een samenwerkingsverband dat staat voor Financial INclusion improves Sanitation and Health. Afgelopen maand werd op de Indiase ambassade gevierd dat er 1 miljoen toiletten zijn gebouwd met hulp van microfinancieringsinstellingen, ondersteund en gefinancierd door o.a. Finish en investeerders op zoek naar een verantwoord financieel rendement.

Zo wordt een smerige, stinkende zaak een booming business met groot financieel en maatschappelijke impact!

Theo Brouwers is General Manager Impact Investing bij Actiam.