’Grote schuldenlast kan een enorme steen om de nek mkb worden’

Invest-NL, de vorig jaar teruggekeerde nationale investeringsbank, stond met de uitbraak van de coronacrisis klaar om om namens de overheid met banken en pensioenfondsen belangen te nemen in getroffen bedrijven. „Ik ben wel een beetje bezorgd over de status.”, zegt ceo Wouter Bos over het hulpplan dat langzaam een stille dood aan het sterven is. Nederland startte begin vorig jaar, in navolging van Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië en Spanje, met een eigen nationale investeringsbank. In januari 2020 stond een pot van €1,7 miljard aan risicodragend kapitaal klaar voor innovatieve bedrijven die de Nederlandse economie in 2050 moeten gaan dragen. En toen brak het coronavirus uit. „Dat maakte het best ingewikkeld”, blikt ceo Wouter Bos terug op de start van Invest-NL. „Moesten we onze taak tijdelijk opzijschuiven? We zijn autonoom, maar werken wel met publiek geld. En dus namen we onze verantwoordelijkheid.” Op welke manier? „Door aanvragen aan te nemen van jonge innovatieve bedrijven die door corona in financieringsproblemen kwamen. Bedrijven die €2 tot €15 miljoen nodig hadden. Door de coronacrisis keken veel financiers de kat uit de boom. Het kostte even om een programma te ontwikkelen en aanvragen te behandelen. Maar we hebben zeven bedrijven kunnen helpen. Dat is hartstikke goed.” Je zou cynisch kunnen zeggen: maar zeven bedrijven? „We dachten dat er meer bedrijven dan de zeven die we geholpen hebben in problemen zouden komen. Maar veel hadden kleinere leningen nodig. En wij doen echt risicodragend kapitaal. Ook herstelde de equitymarkt zich vrij snel. Wij hebben met name medische technologiebedrijven kunnen helpen. ViCentra, dat een insulinepompsysteem ontwikkelt, was het eerste project. Zulke partijen werken met ziekenhuizen om medicijnen en apparatuur te testen. Maar die ziekenhuizen hadden door de coronazorg wat anders aan hun hoofd.” Heeft u gekeken naar de rol van investeringsbanken in de buurlanden? „Dat was ook een reden om mee te doen. We zagen dat instellingen in andere landen het ook deden, soms gevraagd door de overheid. Daar wilden wij ons niet aan onttrekken.” Rabobank-topman Wiebe Draijer was recent enthousiast om met de overheid risicodragend kapitaal aan bedrijven in coronanood te verstrekken. Lag daar geen rol voor Invest-NL? „We hebben er zelfs een afspraak met het ministerie van Financiën over gemaakt. Dat was met instemming van wijlen Hans de Boer, van wie het idee kwam. Als de overheid mee zou doen aan een fonds dat met banken en pensioenfondsen een belang neemt in getroffen bedrijven, dan zouden wij het overheidskapitaal beheren.” In een Kamerbrief stond vorige week dat het idee ’niet tot wasdom is gekomen’. Komt dat fonds er nog? „Het idee loopt al een jaar, maar ik hoor er niet meer zo veel van. Ik ben een beetje bezorgd over de status. Ik ben het namelijk eens met wijlen Hans de Boer: je kunt ondernemers niet alleen helpen met leningen. Zo’n grote schuldenlast kan een enorme steen om de nek van die ondernemers worden.” Luister ook naar de podcast Kwestie van Centen: moeten de coronaschulden van ondernemers worden kwijtgescholden? In het eerste jaarverslag van Invest-NL wordt gesproken over dertien goedgekeurde investeringsaanvragen, waarvan er tien zijn gecommitteerd. Toch waren er liefst 422 aanvragen? „Tijdens de opbouw van Invest-NL hadden veel ondernemers zich al gemeld. Maar wij mochten pas ja of nee verkopen als de wet door de Kamer was. Er lag zodoende een stuwmeer van potentiële aanvragers. Veel aanvragen waren te klein voor ons, de businesscase klopte niet, het management was niet goed of er waren geen andere investeerders. Er viel daarom veel af. We hebben ook gesprekken gevoerd met bijvoorbeeld fabrikanten van beademingsapparatuur, omdat we vonden dat we moesten helpen. Maar uiteindelijk bleken die bedrijven geen geld nodig te hebben, omdat de vraag zo groot was dat ze met de orders hun productie konden voorfinancieren. Inmiddels hebben we dat stuwmeer weggewerkt en komt het tempo er in: in de eerste vijf maanden van dit jaar hebben we al net zo veel financieringen afgesloten als in heel 2020.” Oftewel: de eerste €28 miljoen van de €1,7 miljard is uitgezet? „Ik kijk liever naar de €244 miljoen aan aanvragen waar we ons aan hebben gecommitteerd. Dat betalen we uit als de afspraken zijn nagekomen. Een groot deel gaat naar het Dutch Future Fund voor innovatieve mkb-bedrijven, dat we met European Investment Fund hebben opgezet. Zij verdubbelen elke euro die wij erin stoppen. De expertise ligt bij het fonds, want wij kunnen niet van alles verstand hebben.” Invest-NL wordt anders te groot en te log? „Deze tak van sport is redelijk riskant, terwijl je toch met een zeker rendement moet terugkomen. Dat lukt je alleen als je verdomd goed weet waar je je geld in steekt.” In het jaarverslag schrijft u dat ‘stakeholders soms andere verwachtingen hadden’. Wat bedoelt u precies? „Over de oprichting van Invest-NL is zó lang gesproken. Er was de gedachte: als je nergens geld kunt krijgen ga je daar naar toe. Maar er zijn strenge eisen. We mogen geen private bedrijven van de markt drukken. En we richten ons op de transitie en verduurzaming van de economie, niet op wegen en spoorlijnen. Die uitleg vroeg veel tijd.” Aan wie moest u dat uitleggen? „MKB-Nederland en Hans Biesheuvel van ONL vroegen wel: ‘Waarom financieren jullie het mkb niet?’. We zijn niet ingericht om het kleine mkb te doen, maar kunnen wel partijen financieren die dit kunnen. We hebben met het EIF en staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken een afspraak voor drie fondsen gemaakt, waarvan één is bedoeld voor het mkb. Overigens zijn alle ondernemingen die we direct financieren in strikte vorm ook mkb-bedrijven. Het zijn alleen start- en scale-ups, niet zozeer de bakker en de slager op de hoek.” Over het eerste jaar boekt Invest-NL een verlies, van €6,3 miljoen. Door aanloopkosten? „Deels. Ik vermoed dat we ook dit en volgend jaar nog rode cijfers schrijven. In onze risicocategorie gaat het zeven of acht van de tienkeer mis. Cruciaal is dat de goede mensen aan het roer staan bij innovatieve bedrijven. Ruud Hendriks, een van onze commissarissen, zegt altijd: ‘Je financiert eerst de vent, dan de tent’.”

’Grote schuldenlast kan een enorme steen om de nek mkb worden’

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Topman Leaseplan: ’Elektrisch leasen nu net zo duur als fossiel’

Schiphol zet deze winter al mes in vluchten: 17.000 starts en landingen minder

Minister kan ingrijpen bij overnames in ’vitale sector’: ’Moeten minder naïef zijn’

Hogere prijzen stuwen verkopen textieldiscounter Zeeman: ’Vooral bij modeartikelen’