Column: Europa moet terugtrekkende beweging van Biden volgen

Als Donald Trump zich morgen inderdaad kandidaat stelt, zullen we ongetwijfeld weer veel bombastische America First-retoriek gaan horen. Die mentaliteitsverandering heeft echter al plaatsgevonden. President Biden probeert, weliswaar met minder bombarie, net zo goed de belangen van de eigen bevolking en de nationale veiligheid voorop te stellen. Europa kan niet anders dan volgen. Kort samengevat rust Biden’s variant op America First op drie pijlers. De Inflation Reduction Act versnelt de energietransitie door de productie van in Noord-Amerika gemaakte elektrische voertuigen te subsidiëren. De Chips and Science Act is gericht op het versterken van Amerika’s positie in internationale productieketens en in de ontwikkeling en productie van halfgeleiders. En tenslotte zijn er nu strenge beperkingen op de export van geavanceerde informatietechnologieën naar China. De Chinese ambitie om wereldleider op het gebied van technologie te worden, moet zo flink worden belemmerd. Hyperglobalisering De Turkse Harvard-econoom Dani Rodrik schreef in 2011 dat democratie, nationale soevereiniteit en wereldwijde economische integratie niet met elkaar zijn te verenigen. Ze vormen een zogeheten trilemma: van deze drie doelstellingen kan je er maximaal twee nastreven. Hij heeft gelijk gekregen. Globalisering was niet slechts een middel om meer welvaart te verkrijgen, maar werd een doel op zich. De balans tussen nationale autonomie enerzijds en economische integratie anderzijds is hierdoor doorgeslagen. Het gevolg is dat democratische beginselen en nationale belangen ondergeschikt zijn geraakt en zich aanpasten aan de behoefte van méér globalisering. Dit had andersom moeten zijn. Pleitbezorgers van ’hyperglobalisering’ hebben de samenleving hiermee grote schade toegebracht. Liberaliseren, uitbesteden en de eeuwige jacht naar efficiëntie geven op korte termijn mooie resultaten, maar hebben onwenselijke neveneffecten en leiden tot vervelende, eenzijdige afhankelijkheden. Daar zijn Rusland en China duidelijke voorbeelden van. De tweede fout is dat deze zorgen te lang zijn gebagatelliseerd. Overheden hebben burgers niet voldoende beschermd tegen de negatieve gevolgen van globalisering. Het heeft geleid tot een ontwortelde samenleving waarin types als Trump gedijen. Terugtrekkende beweging Beleidsmakers moeten dus hard op zoek naar een gematigder vorm van globalisering. Ik pleit ervoor om landen meer speelruimte te geven bij het voeren van actief industriebeleid, óók binnen de Europese Unie. Als zij hierin slagen, is dat niet alleen goed voor deze landen zelf, maar ook voor de rest van de wereld. Economische vooruitgang leidt vervolgens tot grotere handelsmogelijkheden, in plaats van andersom. Maar wanneer zij mislukken, worden de kosten voornamelijk gedragen door binnenlandse consumenten en belastingbetalers. Dat maakt het economisch beleid direct een stuk democratischer. De Amerikanen maken een duidelijke terugtrekkende beweging. Europa reageert vooralsnog vooral gepikeerd, maar kan niet anders dan volgen. We zullen, tegen de Europese kernwaarden in, net zo goed ons handelsbeleid moeten gebruiken om binnenlandse politieke doelstellingen na te streven. Dit biedt een uitgelezen kans voor Nederland. We zijn in de positie om dergelijk beleid vorm te geven, omdat de relatie tussen Duitsland en Frankrijk is bekoeld. Het is zo dat industriepolitiek kan uitmonden in beggar-thy-neighbor-protectionisme dat zowel de Verenigde Staten als Europa schaadt. We zullen daarom, zeker in de aankomende twee jaar, samen met de Amerikanen moeten optrekken. Het onvermijdelijke gevolg is dat de Europese relaties met China onder spanning komen te staan. De tijd dat we de kool en de geit konden sparen ligt achter ons, zoals mijn collega Teeuwe vorige week ook schreef. Zonder risico’s is het dus niet, maar strategische naïviteit mag na het afgelopen jaar geen excuus meer zijn. Stefan Koopman is senior markteconoom bij RaboResearch. Reageren? Mail naar vragen@dft.nl. En lees hieronder Stefan Koopmans eerdere columns terug:

Column: Europa moet terugtrekkende beweging van Biden volgen

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Philips-topman Roy Jakobs: ’Dit jaar eerste schikkingen in apneu-affaire’

Minister Adema: ’Schande dat pulsvissen ons is afgenomen’

Datalek bij NS en VodafoneZiggo: wat moeten klanten nu doen?

Hogere boete per 1 juni voor opzeggen vast energiecontract