Eerste slachtoffers bizarre fraude Wirecard in actie

„U leest dezelfde kranten als ik”, verzuchtte ceo Steven van Rijswijk van ING vorige week over een ‘omvangrijke fraudezaak’ in Duitsland in de kwartaalcijfers van de bank. „We zeggen nooit iets over klanten, maar je kunt de optelsom zelf maken.” Die optelsom eindigt bij het in juni door een schuld van €3,2 miljard gekapseisde Wirecard, waar ING en vermoedelijk ook ABN Amro elk een krediet van naar verluidt €180 miljoen hadden uitstaan. In de media spuit sinds juni een constante stroom bizarre onthullingen uit de opengebarsten beerput van Wirecard. Paul Koster van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) kan het amper bijhouden: „Ik zit redelijk lang in het vak. Maar dit doet mij van de ene in de andere verbazing vallen.” De VEB is de eerste gedupeerde die het er niet bij laat zitten rond het in Europa zelden vertoonde boekhoudschandaal. European Investors-VEB, zoals de VEB zich in het buitenland presenteert, sleept accountant EY voor de rechter voor het jarenlang ‘zonder problemen aftekenen’ van de jaarcijfers van de Duitse betalingsverwerker. Bij EY plofte maandagmiddag een dagvaarding op de mat. Beursmanipulatie De VEB verwijt EY dat er niet is ingrepen toen Wirecard-ceo Markus Braun in april openlijk aan beursmanipulatie deed toen er vragen ontstonden over de nog niet verschenen jaarrekening uit 2019: „Braun verklaarde dat de accountant de cijfers ging goedkeuren. Omdat EY dit niet tegensprak, hebben investeerders aandelen niet verkocht of juist gekocht. Die schade moet worden vergoed.” Eind juni moest de Duitse beursparel bekennen dat een derde van de balans niet bestond. Maar terwijl EY nog volop speurde naar de vermiste €1,9 miljard, werden volgens zakenkrant Financial Times onder toeziend oog van chief operations officer (coo) Jan Marsalek nog vele honderden miljoenen uit het bedrijf weggesluisd. Het voor ‘integriteit, juridische zaken en wetgeving’ verantwoordelijke bestuurslid is spoorloos sinds het kaartenhuis uit München op 22 juni ineenstortte. Over Marsalek komen ondertussen de wildste verhalen naar buiten. Hij zou banden hebben met spionagediensten uit Rusland, als gast van het Russische leger tijdens de oorlog door Syrië zijn gereisd, over talloze valse paspoorten beschikken, contacten imponeren met vermeende informatie over de moord op de Russische oud-spion Sergei Skripal en geprobeerd hebben in Libië een huurlingenleger op te zetten. Arrestaties De merkwaardige spin in het web zou aanvankelijk via de Filipijnen naar China zijn gevlucht. Maar volgens onderzoekswebsite Bellingcat nam Marsalek via Wit-Rusland de benen naar Moskou. De opsporingsdiensten zouden op een dwaalspoor zijn gezet door een hack in de immigratiesystemen van de Filipijnse autoriteiten. Om het allemaal nog schimmiger te maken, meldden de FT en het Duitse Handelsblatt vorige week het overlijden van de chef van het belangrijkste partnerbedrijf van Wirecard in Azië. Deze Christopher Bauer, een oud-werknemer van Wirecard en vertrouweling van Marsalek, zou zijn overleden in de Filipijnse hoofdstad Manilla. In de media doen berichten van een hartstilstand tot bloedvergiftiging de ronde. Er loopt een onderzoek naar witwaspraktijken bij Wirecard Azië. Inmiddels zit ceo Braun achter de tralies. Naast marktmanipulatie wordt de Oostenrijker verdacht van het jarenlang oppoetsen van de cijfers en fraude met zijn meerderheidsbelang. Hij heeft gezelschap van voormalig chief financial officer (cfo) Burkhard Ley en hoofd accounting Stephan von Erffa. De laatste is ook bestuurder van de in september vorig jaar opgerichte en in Amsterdam gevestigde postbusfirma Wirecard Netherlands, zo blijkt uit gegevens van de Kamer van Koophandel. In de financiële holding zit een startvermogen van €2. De in juli opgepakte Oliver Bellenhaus, die de opmerkelijk winstgevende divisie uit het Midden-Oosten vanuit een appartement in Dubai leidde, zou kroongetuige zijn in de steeds groter wordende zaak die justitie opbouwt. De VEB zegt zich vooralsnog niet te richten op het failliete Wirecard, dat door een curator wordt afgewikkeld. „Aandeelhouders staan dan toch achteraan”, weet Koster uit ervaring. „Wij vragen de rechtbank in Stuttgart om een principe-uitspraak over de rol van de accountant als vertrouwensman voor het maatschappelijk verkeer.” VEB-directeur Koster weet amper nog wat hij van de hele zaak moet denken: „De hele keten in Duitsland heeft zich blootgelegd als een heel verwarrend controlemechanisme. Dat heeft ertoe geleid dat dit jaren kon plaatsvinden.”