Column: wie behartigt nog de positie van jonge(re) werknemers?

Een belangrijke reden voor dit brede draagvlak kwam voort uit een evenwichtige afweging van de verschillende belangen en de daaruit voortvloeiende afspraken die werden gemaakt. De vakbonden – goeddeels gedreven door de veranderende samenstelling van hun ledenbestand – hebben echter laten zien dat zij niet meer opkomen voor de belangen van een groot deel van de werkzame beroepsbevolking. Aanwas stokt Het ledenaantal van Nederlandse vakbonden daalt al jaren. Waren de bonden in 1999 nog goed voor een kleine 2 miljoen leden, het afgelopen jaar is het aantal leden geslonken tot 1,6 miljoen. Een daling van zo’n 20% in 20 jaar. Met name de aanwas van nieuwe (jonge) vakbondsleden stokt. Dit heeft er in geresulteerd dat van het totale ledenbestand van alle vakbonden slechts 46.000 leden tot de leeftijdscategorie jonger dan 25 jaar behoren. Voor de groep 25-45 jaar geldt een totale omvang van het ledenaantal van iets meer dan 407.000. Ofwel, slechts iets meer dan een kwart van het totale ledenbestand van vakbonden behoort tot de leeftijdscategorie jonger dan 45 jaar. Kijken we naar data over de werkzame beroepsbevolking, dan zien we dat het aantal werknemers tot 45 jaar (excl. zelfstandigen) neerkomt op ruim 1,9 miljoen terwijl dit aantal voor de leeftijdscategorie 45-66 neerkomt op iets meer dan 1,5 miljoen. Toch pakt het overgrote deel van de overeengekomen cao’s beter uit voor de laatste, dan de eerste groep. Een voorbeeld is het zogenoemde generatiepact, maar ook regelingen waar werknemers allemaal inleggen voor extra WW-rechten zodat het makkelijker wordt om oudere werknemers met vervroegd pensioen te kunnen laten gaan. De kans dat jongeren hier in de toekomst ook nog gebruik van kunnen maken is gering. Ook de SER pleitte al in 2013 voor een verbreding van het draagvlak bij cao-afspraken, waarbij er meer gekeken wordt naar het draagvlak onder niet-vakbondsleden. Nieuwe pensioenstelsel Hetzelfde zien we in het recente pensioenakkoord ondanks de onhoudbare stellingname van politiek verantwoordelijken dat iedereen er met het nieuwe pensioenstelsel op vooruit zou gaan. Hiermee positioneren veel vakbonden zich in toenemende mate als een evenknie van de algemene ouderenbond (AOB) in plaats van op te komen voor de grotere groep werknemers die nog een loopbaan van minimaal 23 jaar voor de boeg hebben. Dit doet de vraag reizen of vakbonden in de betekenis van vertegenwoordiger van alle werknemers, nog wel een plek aan de onderhandelingstafel zouden moeten hebben. Kijkend naar zowel de afspraken omtrent cao’s en onze pensioenen, dan kan ik niet anders dan deze vraag voor mijzelf met een onomwonden nee te beantwoorden. Kind van de rekening door desinteresse Hierbij moet ook vermeld worden dat jongeren het goeddeels aan zichzelf te danken hebben dat ze in toenemende mate het kind van de rekening zijn. De algemene desinteresse voor het ingewikkelde pensioendossier en arbeidsovereenkomsten speelt deze groep met name parten. Indien jongere werknemers zelf al niet opkomen voor hun eigen belangen, dan is de vervolgvraag wie dat dan wel doet? Het antwoord lijkt neer te komen op niemand. Teeuwe Mevissen is senior macrostrateeg bij RaboResearch. Reageren? Mail naar vragen@dft.nl.