Prinsjesdag lijkt tijdloos

Pieter Klein Beernink Prinsjesdag lijkt ruim twee eeuwen onveranderd. Maar bij de eerste opening van het parlement in 1814 had koning Willem I het alleen voor het zeggen. Nu is Prinsjesdag het hoogtepunt van de parlementaire democratie. Morgen rijdt het koningspaar weer gewoon door Den Haag. In de Glazen Koets, nu de Gouden Koets nog uit elkaar ligt. De ceremonie van 1814 was afgekeken van de opening van het parlement in Engeland, waar Willem had gestudeerd. Zijn parlement bestond dat eerste jaar uit één kamer van 55 man die hij ’s ochtends installeerde. Daarna ontvouwde hij hen zijn zelfgeschreven plannen in de Trêveszaal op het Binnenhof, waar nu wekelijks de ministerraad vergadert. Van democratie was geen sprake. De parlementariërs waren gekozen door de provinciebesturen en de zes ministers waren niet meer dan ambtelijke hoofden van hun departementen. Willem I wond er geen doekjes om: ,,Ik alleen ben de man die handelt, die voor de daden der regering verantwoordelijk is.” Zijn zoon koning Willem II was na de Grondwetswijziging van 1848 de eerste koning die de Troonrede kant en klaar voorgelegd kreeg. Hij reed op feestdagen overigens graag te paard door Den Haag. Onder koningin Wilhelmina rolde de Gouden Koets pas de rijtoer in. De ’gouden caravan’, zoals koning Willem-Alexander het rijtuig ooit noemde in zijn jeugd. Wilhelmina was de eerste die de Troonrede voorlas in de Ridderzaal. Het zal een taai verhaal voor ingewijden zijn geweest. Tegenwoordig krijgt het Genootschap Onze Taal de gelegenheid om het staatsstuk aan te passen en daarna kan de koning het nakijken op leesbaarheid: de enige resterende inbreng die de koning nog heeft. In 1983 is zelfs uit de Grondwet geschrapt dat de koning degene is, die op Prinsjesdag de Staten-Generaal opent. Toch werd Prinsjesdag-traditie nauwelijks aangepast. Alle traditie en ceremonie wijzigde heel voorzichtig, wat de indruk wekt van continuïteit. Dat de Gouden Koets in restauratie moest, werd vier jaar geleden al gevoeld als een enorme verandering. Het is de vraag wat het uiteindelijke lot is van de Gouden Koets met zijn schildering over de koloniale tijd, nu er discussie is over de term Gouden Eeuw. Straks moet het rijtuig nog de Vergulde Koets gaan heten. Of de Houten Koets! Nu brengt de Glazen nog even rust. Hoe verguld ook.