Column: het uur U in zeldzame aardmetalen

Europa en de VS staan zo goed als buitenspel. Het zet de toeleverketens mondiaal stevig onder druk. Zeldzame aardmetalen worden veel verwerkt in elektrische auto’s, katalysatoren van conventionele auto’s, batterijen en in de high-tech sector. Ook spelen ze een essentiële rol in de productie van defensiematerieel, zoals nachtzichtbrillen, precisiegeleide wapens, communicatie- en gps-apparatuur en andere defensie-elektronica. Monopolist De Chinese man die 40 jaar geleden om de hoek kwam, heeft deze stille sector op z’n kop gezet. In de jaren 80 begon China namelijk op grotere schaal zeldzame aardmetalen te ontginnen. Daarvóór waren de VS onbetwist marktleider. In minder dan 20 jaar heeft China zich opgewerkt tot monopolist. Lange tijd heeft China zijn unieke marktpositie niet ingezet als wapen. Dat was tot juli dit jaar. De VS keurde toen een deal met Taiwan goed voor de verkoop van raketonderdelen. Dit was natuurlijk olie op het vuur en China dreigde direct met sancties richting de Amerikaanse wapenfabrikant Lockheed Martin. De spanningen tussen de twee landen liepen verder op in de toch al broze relatie. De zorgen in de VS zijn groot. Om de afhankelijkheid van China te verminderen, werkt de Amerikaanse overheid intensief samen met Australië, dat zo’n 17% van ’s werelds reserves aan zeldzame aardmetalen bezit, om nieuwe mijnbouwprojecten op te starten. Rusland – met 10% van de reserves – zit ook niet stil. Het land heeft plannen om investeerders te verleiden met belastingvoordelen en goedkope leningen voor de ontginning van nieuwe deposito’s. En Europa? Die werkt aan een grondstoffenstrategie. Tol De achterstand is echter groot en een toeleverketen zonder China is bijna ondenkbaar. Omdat veel zeldzame aardmetalen technisch moeilijk te delven zijn, brengt het hele proces hoge kosten met zich mee. Dan vormen vaak economische afwegingen de leidraad om investeringen in deze nichemarkt te verantwoorden. In de jaren 80 is die afweging ook gemaakt en daar wordt nu de tol voor betaald. Bijna elke investeringsafweging in deze sector geeft veel rode signalen af. De sector is notoir milieuonvriendelijk, het is technisch complex, het kost veel tijd voordat een mijn operationeel is en China heeft ontzettend veel prijsmacht. En al deze rode signalen houden de achterstand groot. Onheilspellende gedachte Om juist op de Internationale Dag van de Vrede hierover een column te moeten schrijven staat een beetje haaks op elkaar. Maar ik hoop ook op minder metaalgekletter in de markt voor zeldzame aardmetalen. Met China stevig aan het roer kunnen er echter weinig eisen worden gesteld. Net zoals in ’Het Uur U’ een onheilspellende gedachte. Casper Burgering is senior econoom industriële metalen & agrarische grondstoffen bij het Economisch Bureau van ABN Amro. Deze column is niet bedoeld als beleggingsadvies. Het is evenmin een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Reageren? Mail naar vragen@dft.nl.