Scheidingstranen niet meer door lege knip

Een trend die doorzet, verwacht hoofdsocioloog van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Tanja Traag. „Steeds meer vrouwen kunnen hun eigen broek ophouden. Het risico op armoede na een scheiding is echt een stuk kleiner als je een eigen inkomen hebt.” Zo verliep de scheiding van Stephan* (45) behoorlijk soepel. „We hebben allebei een prima inkomen. Dat maakt de scheiding wel een stuk makkelijker. We zijn op een hele goede, nette manier uit elkaar gegaan.” De grootste groep die onder de armoedegrens belandt, werkte niet of had slechts een klein baantje, zodat zij na de scheiding een bijstandsuitkering moesten aanvragen. Het statistiekbureau keek naar het inkomen in 2018 van 55.000 Nederlanders die in 2017 zijn gescheiden. Mannen hadden veel minder vaak dan vrouwen na hun scheiding een inkomen onder de lage-inkomensgrens, blijkt uit het onderzoek. Mannen Van de mannen die in 2017 scheidden, was dat 7 procent, terwijl het bij vrouwen 17 procent was. Dat is wel minder dan vijf jaar ervoor. Toen belandde 9 procent van de mannen na hun scheiding in armoede, en 25 procent van de vrouwen. De lage-inkomensgrens die het CBS hanteert ligt iets boven het bijstandsniveau. In 2018, het jaar waarop dit onderzoek is gebaseerd, was dit bijvoorbeeld 1060 euro voor een alleenstaande. Elke* (55) is zo’n vrouw die wel in armoede is vervallen na haar relatiebreuk. Na een relatie van 23 jaar blijft ze achter met lege handen. „Toen ik hem leerde kennen, had hij zware alimentatielasten. Toen we een samenlevingscontract tekenden, heb ik daarom afstand gedaan van mijn recht op alimentatie, maar hij had altijd beloofd dat hij goed voor me zou zorgen”, vertelt ze. „Daar vertrouwde ik op. Achteraf gezien was dat heel dom.” Ze hebben een dochter van 21. „Nu is hij er vandoor met een jongere vrouw en je raadt het al: ik heb nergens recht op. Ik werk als freelance stewardess maar vanwege corona valt er weinig te vliegen. Recht op een uitkering heb ik niet. Hij is intussen gezagvoerder en zit er behoorlijk warmpjes bij. Ik ben weer ingetrokken bij mijn moeder, wat na al die jaren zelfstandigheid niet meevalt.” Koopkracht Ondanks dat vrouwen vaker partneralimentatie ontvangen dan mannen, is het effect van een scheiding op hun koopkracht toch veel groter dan bij mannen, ziet Traag. „Dat is ook omdat de kinderen meestal bij de vrouw moeten blijven. Zij moeten hun inkomen toch over meerdere personen verdelen. Wij zien dan ook dat zij veel vaker in armoede belanden dan mannen.” Stellen die trouwen zijn te weinig bezig met de kans dat het mis kan gaan, denkt Traag. „Je denkt dat je alles netjes verdeelt, dat de een meer zorg voor de kinderen op zich neemt en de ander meer werkt. Maar als stellen dan uit elkaar gaan, blijkt zo’n verdeling toch heel scheef te zijn. En vrouwen hebben daar dan veel meer last van dan mannen.” Maar ook voor mannen heeft een relatiebreuk soms een zwaar negatief effect op het inkomen. Voormalig militair Carlo* (49) is vanwege PTSS afgekeurd, hij ontvangt een IVA-uitkering en een militair invalidenpensioen. „Mijn uitkering is al tien jaar niet meer omhoog gegaan, maar de alimentatie die ik moet betalen wordt wél elk jaar geïndexeerd. Alles wordt dus duurder terwijl er niet meer binnenkomt. Als ik daartegen wil protesteren moet ik naar de rechter, maar daar heb ik dus geen geld voor”, zucht hij. „Dat ik voor mijn kinderen alimentatie betaal vind ik logisch en helemaal prima, maar voor mijn ex moet ik nog tot 2026 doorbetalen. Terwijl zij prima vijf dagen zou kunnen werken.” Het is niet altijd alleen maar kommer en kwel na een scheiding. Martina* (57) was 32 jaar getrouwd en volgde haar man de hele wereld over. „Vaak is het bij expats zo dat de man keihard werkt, en de vrouw zich vermaakt met luxe. Bij ons was dat ook zo. Ik heb het heel leuk gehad hoor, en we hebben twee geweldige kinderen die nu volwassen zijn.” Workaholic Na 32 jaar was de koek op. „We woonden op het laatst in Azië en daar werken mensen zo hard, een burnout is echt not done. Mijn ex-man is ook een echte workaholic. We zagen elkaar weinig. Toen wilde hij scheiden.” Nu is ze terug in Nederland. „Ik krijg nog twaalf jaar alimentatie en daarna een zeer goed pensioen. Ik ben weer helemaal happy hier en de wereld lacht me toe.” *Volledige namen bekend bij de redactie. Alimentatie fiks versoberd Stellen die dit jaar de scheidingspapieren tekenen, hebben minder lang financiële zekerheid. Het recht op partneralimentatie is flink versoberd. In plaats van maximaal twaalf jaar is het de helft van de tijd van het huwelijk, met een maximum van vijf jaar. Uitzonderingen zijn er alleen voor 50-plussers in een langdurig huwelijk en ouders van kinderen onder de 12 jaar. „De tijd die partners krijgen om zelfstandig te worden is een stuk korter, dat is voor sommigen wel even schrikken”, zegt scheidingsadvocaat Saskia Braun. „Vaak zijn het toch vrouwen die meer zorgtaken op zich hebben genomen en bij een scheiding dus meer geld inleveren. Het is daarom belangrijk dat vrouwen al tijdens hun huwelijk beter voor zichzelf zorgen, door zorgtaken en werk eerlijker te verdelen. En als je toch afspreekt om het anders te doen, dan is het wel slim om in de huwelijkse voorwaarden afspraken over de financiën te maken. Dat voorkomt veel ellende.”