Hoe erg is klimaatverandering nou echt?

Smeltende ijskappen, droge akkers in Noord-Afrika of overstromingen in Azië. Dat zijn de traditionele beelden die passen bij het onderwerp klimaatverandering. Maar ook in Nederland is deze verandering merkbaar. Probeer dezer dagen voor de gein maar eens een schep in de recorddroge grond te zetten. Hoewel het in politiek Den Haag zo’n beetje iedere dag over de vraag gaat hoe ’we’ het klimaatdoel van Parijs – niet meer dan 1,5 graad Celsius opwarming van aarde aan het eind van de eeuw - kunnen halen, wordt er over de gevolgen van de verandering van het klimaat nauwelijks gesproken. Handjevol rapporten In Den Haag circuleert slechts een handjevol rapporten over klimaatscenario’s en de mogelijke gevolgen voor Nederland. Het meest recente exemplaar is van het Planbureau voor de Leefomgeving in samenwerking met onder meer het Koninklijk Nederlandse Meteorologisch Instituut (KNMI) uit 2015. Sommige inschattingen van de klimaatrisico’s van 2015 zijn de afgelopen jaren door de actualiteit alweer ingehaald. „Het gaat harder dan we dachten”, zegt Willem Ligtvoet van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). „Er zijn de afgelopen jaren extreme omstandigheden geweest, zoals piekbuien, hagelbuien, valwinden die schade leveren.” De onderzoekers waarschuwen in het rapport voor meer bosbranden door perioden van droogte, meer algen in het water, meer en langere periodes van hooikoorts, warmteoverlast voor kwetsbare groepen zoals ouderen, wateroverlast door monsterbuien en een grotere kans op plantenziektes en de komst van nieuwe plaagsoorten (overlastgevende planten en dieren) in Nederland. Bodem ongeschikt Een beroepsgroep die veel last zal krijgen van een veranderend klimaat zijn de boeren. Door meer stevige buien krijgen agrariërs te maken met wateroverlast en in de zomer juist met langere periodes van droogte. En door verzilting wordt de bodem ongeschikt voor bijvoorbeeld het telen van aardappels. CDA-Kamerlid Jaco Geurts is in de Tweede Kamer al jaren bezig met de gevolgen van klimaatverandering en heeft in het bijzonder aandacht voor onze boeren. De christendemocraat ziet wel dat er steeds meer aandacht komt voor de effecten van het veranderende klimaat. „Nu met de droogte is het een urgent probleem. Boeren mogen hun land niet besproeien: de aardappels gaan kapot. Van een boer hoorde ik dat de grondtemperatuur wel zestig graden was.” Dat er wordt gewerkt aan een ’Nationaal Klimaatakkoord’ waar het alleen gaat over Parijs en níet over de gevolgen van de verandering van het klimaat voor Nederland is hem ook opgevallen. „Dit staat wel op mijn agenda”, zegt Geurts. Als het aan hem ligt komt daar verandering in. „Minder theorie en meer richting de praktijk.” Ter land, ter zee en in de lucht Wie aan klimaatverandering denkt, denkt ook aan zeespiegelstijging. Aan onze kust stijgt de zeespiegel sinds 1900 met 1,8 millimeter per jaar. KNMI en PBL stellen in hun rapporten dat er voor Nederland nog geen versnelde zeespiegelstijging aantoonbaar is. Op de lange termijn gaat er wel wat veranderen: berekeningen voorzien voor 2050 een stijging tot 40 centimeter ten opzichte van de periode 1981-2010. Pas daarna verwachten de klimaatdeskundigen een hoger tempo. Rond 2100 is de stijging in het ergste geval 100 centimeter. We kunnen er niet veel tegen doen, stelt het KNMI. „Omdat het zeer lang duurt voordat de gehele oceaan en ijskappen zich hebben aangepast aan de wereldwijde opwarming, zal de zeespiegel nog eeuwenlang blijven stijgen, ook als de hoeveelheid broeikasgassen niet meer verder stijgt”, schrijft het instituut in het klimaatonderzoek. „Voor het jaar 2300 is de geschatte zeespiegelstijging in het Noordzeegebied 50 centimeter tot enkele meters.” Romeinen Oud-hoogleraar geologie van de TU Delft, Salomon Kroonenberg, kwam in zijn boek Spiegelzee met een relativerend geluid. Over de zeespiegelstijging stelt hij dat er ’nog niets aan de hand is’. „De zeespiegel stijgt wel, omdat we aan het einde van een ijstijd zitten. Maar van een versnelling is nog geen sprake”, zegt hij. Volgens Kroonenberg is er geen reden tot zorg, omdat we binnen de bandbreedte van natuurlijke processen zitten. „Onder de terugtrekkende gletsjers in de Alpen en Alaska zijn boomstammen gevonden uit de Romeinse tijd. Destijds stonden daar bossen. De gletsjers moeten in de Romeinse tijd dus kleiner zijn geweest dan nu. Dat betekent dat het toen warmer was. Glaciologen kijken op korte tijdschaal. Die vertrouwen heel erg op de modellen voor de toekomst. Als geoloog ben en ik gewend om naar een veel langere periode te kijken.” Lange zomer En naast die geruststelling moet ook gesteld worden dat er niet alleen doemscenario’s kleven aan klimaatverandering. Het zomerseizoen wordt mogelijk langer, in het voor- en najaar komen er langere periodes met aangenamer weer en door de afname van koude dagen wordt de energierekening lager. „Nederland zal door het aangename weer een aantrekkelijker land worden voor recreanten en buitenlandse toeristen. De vraag naar recreatiemogelijkheden zal toenemen”, schrijven de deskundigen van het Planbureau voor de Leefomgeving. Mogelijk zullen Nederlanders vaker vakantie in eigen land gaan vieren, omdat de zomers in mediterrane landen door de toenemende hitte onaantrekkelijker worden.