Positie vakbonden verder aangetast

Deskundigen vrezen dat de positie van de FNV en andere vakbonden aan de cao-tafels verder wordt aangetast. Werkgevers zullen namelijk sneller kiezen voor andere constructies, zoals een arbeidsvoorwaardenreglement met de ondernemingsraad, waarbij de bonden buitenspel worden gezet. De FNV was naar de rechter gestapt om een plek af te dwingen bij het cao-overleg voor het cabinepersoneel van Transavia, maar de rechtbank in Haarlem heeft de vordering afgewezen. Volgens de rechter heeft de FNV een te kleine achterban onder het cabinepersoneel en is de vakbond met 133 leden (11%) niet representatief genoeg. Transavia mag de gesprekken daarom voortzetten met vakbond VNC die enkele honderden leden heeft. De rechtbank gaat in het vonnis uit van een minimale representativiteit van 20%. Pascal Besselink, jurist arbeidsrecht bij juridisch dienstverlener DAS, verwacht dat de uitspraak grote gevolgen heeft voor andere sectoren. ,,Deze uitspraak speelt werkgevers die bijvoorbeeld een arbeidsvoorwaardenreglement (avr) willen afsluiten met de ondernemingsraad in de kaart. Dat kan op termijn grote gevolgen hebben. Branches en bedrijven kunnen vakbonden voortaan weren als ze weten dat slechts een klein deel van de werknemers lid is.” Besselink meent dat het vooral terug te zien is bij bedrijfs-cao’s. ,,We zien dat er sprake is van een trend waarbij bedrijven liever geen zaken meer doen met de vakbonden. Vooral voor de FNV, de grootste vakbond van ons land, zijn de consequenties groot als ze buiten de deur worden gehouden.” De stevige positie van de FNV aan de cao-tafels is de afgelopen jaren verder afgebrokkeld. Uit cijfers van werkgeversvereniging AWVN blijkt dat momenteel een miljoen werknemers onder een cao vallen waar de FNV niet aan meedoet. In de meest gevallen zijn er akkoorden afgesloten met andere bonden zoals in de horeca en de detailhandel. Sommige bedrijven gaan zelfs een stap verder en doen helemaal geen zaken meer met vakbonden. Zo hebben supermarktketen Jumbo, discounter Action en Ahold-dochter Gall & Gall gekozen voor een avr. Arbeidsrechtadvocaat Koen Vermeulen van GMW Advocaten benadrukt dat werkgevers nog altijd zelf mogen bepalen met wie ze aan tafel gaan. ,,Maar als een vakbond kan aantonen dat ze zeer goed zijn vertegenwoordigd onder de werknemers kunnen ze de rechter verzoeken om alsnog plaats te nemen aan de cao-tafel.” Vermeulen noemt het bijzonder dat de rechtbank in de Transavia-zaak uitgaat van een minimum aantal leden van 20%. ,,Als dit leidend wordt, zullen bedrijven dit vaker gebruiken om afspraken te maken zonder vakbonden. Deze uitspraak is koren op de molen van werkgevers.” De FNV laat weten niet bang te zijn dat de uitspraak negatieve gevolgen heeft voor andere sectoren en branches. ,,Wij zitten wel aan tafel als het gaat om het grondpersoneel van Transavia, daar zijn we zelfs de grootste bond. En dat geldt voor meerdere sectoren”, zegt een woordvoerder. Toch is Evert Verhulp, hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam, verbaasd dat de FNV is gaan procederen. ,,De FNV kan onderhandelingen niet afdwingen, omdat er geen wettelijke verplichting is. Werkgevers hoeven dus niet aan tafel, dat is echt niet nieuw.”