Het Centraal Planbureau neigt ertoe om de koopkrachtplus van 1,3% volgend jaar grotendeels toe te schrijven aan de lastenverlichting die Rutte voor Nederland in petto heeft. In reactie op een artikel in De Telegraaf twittert het Planbureau hierover.

De koopkracht pakt volgend jaar 0,9% hoger uit dan dit jaar. En dat zou voor 0,1% door de loonstijging komen en voor de rest door overheidsbeleid, zo stellen de rekenmeesters.

In de krant zei ING-econoom Marten van Garderen vanmorgen nog dat de loonstijging juist een belangrijk deel van de koopkrachtverbetering voor zijn rekening neemt, al voegt hij er meteen aan toe dat die uitsplisting niet precies te maken is. „Ik kan daar niet zomaar een concreet getal op plakken.”

Lasten stijgen

In het persbericht over de nieuwste economische cijfers was het CPB vorige week ook vrij stellig: „Door (vooral fiscale) maatregelen uit het Regeerakkoord stijgt de doorsnee statische koopkracht niettemin met 1,3%”, zo stelde het CPB. Maar dat roept vragen op. De belasten dalen namelijk in 2019 helemaal niet. Per saldo stijgen ze voor consumenten juist met €0,6 mrd, zo heeft ook het CPB bevestigd.

Het is een beetje riskant om de ontwikkeling van lasten direct door te vertalen naar koopkrachtplaatjes. Daarvoor waarschuwt ook het CPB nadrukkelijk.

Maar als de lasten stijgen door onder meer oplopende zorgpremies, lastenverzwaringen uit het verleden en in deze kabinetsperiode door de btw-verhoging, dan heeft dat toch gevolgen voor de koopkracht?

Sigarendoosjes

Op de achterkant van een sigarendoosje zou je de koopkrachtplus kunnen splitsen in een loondeel en in een overheidsbeleiddeel. Let op: met de nodige kanttekeningen.

Als we ons concentreren op werkenden krijg je de volgende rekensom. De koopkracht van werkenden stijgt komend jaar met 1,4%. De lonen in het bedrijfsleven stijgen met 3%. Die loonstijging resulteert in een koopkrachtplus van 0,6%, want je moet er de prijsstijging met 2,4% van afhalen. Dus 0,6% van de koopkrachtstijging komt van de loonsverhogingen (dank u wel, meneer De Boer), dan komt de rest van overheidsbeleid en dat is 0,8% (dank u wel, meneer Rutte).

CPB op Twitter

Dit is grofweg de berekening die het CPB nu op Twitter maakt. Maar er zit een adder onder het gras. En dat is de btw-verhoging. Het lage tarief stijgt van 6% naar 9% en dat berekenen ondernemers door in hun prijzen.

De inflatie van 2,4% bestaat voor 0,6% uit die btw-verhoging. Hoort dat stukje dan eigenlijk niet bij overheidsbeleid in plaats van bij loonontwikkeling? Als je dit overhevelt kantelt het beeld: 1,2% van de koopkracht komt van De Boer, 0,2% van Rutte.

Hier maakt het CPB echter bezwaar tegen. Die lonen stijgen volgend jaar met 3% ómdat de prijzen stijgen. De rekenmeesters gaan ervan uit dat de vakbonden die btw-verhoging zullen verwerken in hun looneis. En blijkbaar is de achterban van De Boer bereid die 0,6% extra loon op te hoesten.

"En waaruit komt die financiering dan? Jawel, uit de loonruimte"

Op die manier verdwijnt de btw-verhoging in het niks. De btw-verhoging is in het beleidsdeel van de koopkracht weg omdat alles via de loononderhandelingen wordt gecompenseerd. Dat voelt vreemd.

Want zijn het dan toch niet de werkgevers die deze lastenverzwaring van het kabinet financieren? En waaruit komt die financiering dan? Jawel, uit de loonruimte. Deze loonruimte gaat nu op aan de compensatie van Rutte btw-verhoging, anders zou die rechtstreeks in de portemonnee van werkend Nederland terecht zijn gekomen.

Afdingen

Het CPB schrijft een flink deel van de koopkrachtwinst toe aan de regering. Een precieze berekening maken lijkt onmogelijk. Maar op die claim is absoluut het nodige af te dwingen. Nu maar hopen dat die werkgevers die geraamde loonstijging van 3% überhaupt willen betalen.