Column: Belastingbetaler móest banken wel redden

De financiële crisis was een schuldencrisis. Er was, overal in de wereld, en zeker ook in Nederland, te veel en te gemakkelijk geld uitgeleend, met name door banken aan huizen bezittende consumenten. Nadat de wereldeconomie in een diepe recessie was gestort, was de algemene verwachting dat schulden zouden worden afbetaald en de schuldenberg weer zou slinken. Maar wat gebeurde er? Aanvankelijk werd er inderdaad afgelost, maar door het idiote beleid van de centrale banken, die hun rentes tot nul of daaronder lieten dalen en voor honderden miljarden leningen opkochten, werd het aangaan van nieuwe schulden voor bedrijven en gezinnen zeer aantrekkelijk. Lenen werd goedkoper dan ooit tevoren. Net voor de crisis begon hadden Nederlandse gezinnen tezamen een hypotheekschuld van €600 miljard. Nu, tien jaar later, bedraagt de schuld €700 miljard. De enige troost is dat de schuld als een percentage van het bbp is gedaald, van 110 naar 105%. Maar die van bedrijven is juist sterk gestegen, van 122 naar 148%, en ook de overheid heeft, ondanks alle bezuinigingen en hogere belastinginkomsten, een schuld die nog steeds hoger is dan voor de crisis. Buiten Nederland is het beeld niet beter. Vooral opkomende landen hebben na 2008 massaal geleend, vaak in dollars, wat ze nu moeten bezuren nu de dollar in waarde is gestegen en de rente is opgelopen. De schuldenberg is nu groter dan ooit tevoren. Een ander probleem was dat de banken te groot waren om failliet te laten gaan. Ze moesten dus wel met geld van de belastingbetaler worden gered. De juiste remedie leek om banken op te splitsen en kleiner te laten worden. De bank-verzekeraar ING is inderdaad in een bank en een verzekeraar opgesplitst en ABN Amro is geen schim meer van de bank die het voor de crisis was. Rabo heeft zijn balans verkort en is in verhouding tot de omvang van de Nederlandse economie een stuk kleiner dan in 2008. Ook zijn de eigen vermogens tot circa 6% van het balanstotaal gestegen, wat meer is dan de 3% van voor de crisis, maar nog steeds veel minder dan de critici wenselijk vinden. Het zou 10% moeten zijn, wat het voor 1960 ook was. In Europa gaat de concentratie in de financiële sector gewoon nog door. De grootste Italiaanse bank, UniCredit, zou met het Franse Société Générale willen fuseren. In Duitsland gaat men er van uit dat de enige twee grootbanken die het land nog heeft – Deutsche Bank en Commerzbank – samengaan. Prettig voor de bankiers daar: wat ze ook uithalen, ze zullen 100% zeker door de staat worden gered. Meer schulden dan ooit, een meer geconcentreerde bankensector en centrale banken die voor honderden miljarden aan kruit verschoten hebben – ziedaar wat de crisis ons heeft opgeleverd.