’Jaap werd in het pak genaaid’

Het is voorjaar 2007. Jaap van Everdingen krijgt op het podium een daverend applaus van de zaal vol KPMG-partners. Met een sierlijke zwaai heeft de bestuurder zojuist het laken weggetrokken dat over de maquette van het door KPMG zelf te bouwen hoofdkantoor lag. Het applaus klinkt niet omdat de accountants het ontwerp van de geelgroene kolos van 60.000 vierkante meter mooi vinden. Zij klappen vooral hun handen blauw doordat Jaap, binnen het bestuur opgezadeld met de nieuwbouw, belooft dat de opbrengst bij de toekomstige verkoop van dit pand nog hoger zal uitpakken dan de één miljoen gulden die na de verkoop van het vorige hoofdkantoor in 1997 aan iedere partner is uitgekeerd. „Aanwezigen spraken hardop over aanschaf van boten en vakantiehuizen”, herinnert een van hen zich. Uiteindelijk valt de opbrengst bij de verkoop in 2010 vies tegen. De winst voor de gezamenlijke partners blijft beperkt tot €16 miljoen. Tot overmaat van ramp doet in 2014 een indrukwekkende FIOD-macht een doorzoeking bij KPMG. Volgens het OM is er door de bouwdochter van KPMG onjuist aangifte gedaan en zijn er documenten vervalst. De accountants blijken de inrichting van het gebouw (à een slordige €39 miljoen) in één keer te hebben opgevoerd als bouwkosten, volgens KPMG een verplichting onder verslaggevingsregels IFRS. Maar daarmee drukken ze illegaal de winstbelasting met €10 miljoen, meent het OM. Projectontwikkelaar Meijer (medeaandeelhouder in de bouwdochter) zag door deze inbreng van inrichtingskosten zijn winst kelderen en wilde daarvoor gecompenseerd worden. Dat gebeurde volgens het OM met een valse factuur van €12,5 miljoen. De bouwtruc die de KPMG-top hanteerde is vrij bekend in kantorenland. „Je ontwikkelt zelf je eigen kantoorpand en dat verkoop je vervolgens zo duur mogelijk aan een vastgoedbelegger. De verkoopprijs drijf je op door de huur die je de komende jaren betaalt zo hoog mogelijk te maken. De koopprijs is namelijk gekoppeld aan die huur. En de huur pomp je op door zoveel mogelijk kosten in het gebouw te stoppen. Nou vraag jij je natuurlijk af wat je daar als bedrijf mee opschiet, met zo’n hoge huur, maar dat is naïef gedacht”, grinnikt een insider die tot voor kort bij Meijburg werkte, de belastingtak van KPMG. „De verkoopopbrengst verdwijnt namelijk in de zakken van de partners die straks met pensioen zijn en in hun vakantievilla genieten van het uitzicht op zee. De hoge huur moet de komende jaren opgebracht worden door de nieuwe generatie. In feite stak de top van KPMG hiermee een middelvinger op naar de jonge partners.” Volgens vrienden van Van Everdingen is „Jaap in het pak genaaid” door zowel projectontwikkelaar Meijer als door zijn KPMG-collega’s, aangezien die hem als een baksteen lieten vallen na de komst van de FIOD. De €16 miljoen hadden zij toen al onderling verdeeld. Jaaps raadsman Daan Doorenbos van het chique advocatenkantoor Stibbe zou zulke taal nooit bezigen, maar hij bevestigt dat de constructie waarvoor Van Everdingen nu terecht staat „inderdaad KPMG-breed werd gedragen”. Volgens Doorenbos is er slechts sprake van een „fiscaal geschil”, omdat de Belastingdienst in zijn ogen geen opbrengsten is misgelopen. „Dit strafproces dient geen enkel doel.” Fred Meijer legt de schuld juist volledig bij KPMG. Volgens zijn advocaat Guido de Bont mocht hij rekenen op de expertise van de accountantsfirma. „Nadat hij het plan van KPMG onder ogen kreeg, heeft hij gezegd: ’Ja jongens, ga dit eerst even met de fiscus bespreken’. Gelukkig staat dat allemaal op papier”, aldus De Bont.