Uit de bijstand, aan de bak

Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Eind 2018 kregen 433.000 mensen een bijstandsuitkering. Die is 70 procent van het minimumloon voor een alleenstaande, ongeveer duizend euro. Samenwonenden krijgen 100 procent van het minimumloon (ruim 1400 euro). Vooral jongere bijstandsontvangers vonden een baan: het aantal 27-minners nam met 14 procent af. Bij 27- tot 45-jarigen was de daling 9 procent en bij 45-plussers minder dan 1 procent. Bij die laatste groep speelt mee dat de AOW-leeftijd oploopt: ze stromen minder snel uit de bijstand naar de AOW. Het aantal bijstandsonotvangers met een niet-westerse achtergrond nam met ruim 10.000 af. Niet alleen door een baan te vinden: ook beginnen aan een studie of een partner vinden met inkomen zijn redenen om uit de uitkering te stromen. Voor het eerst sinds 2008 zijn er meer mensen met een niet-westerse migratieachtergrond de bijstand uitgestroomd dan ingestroomd. In voorgaande jaren kwamen er namelijk veel vluchtelingen bij, die recht hebben op bijstand als zij een verblijfsvergunning hebben. De instroom van bijvoorbeeld Syriërs (5600) was vorig jaar kleiner dan de uitstroom (6900). In 2017 kwamen er nog ruim 13.000 bij, terwijl er 5500 uitstroomden. ’Blij dat sociaal vangnet bestaat’ „In september raakte ik in een depressie en ging mijn relatie kapot. Ik ben toen bij mijn vader ingetrokken”, vertelt Dimitry Alexander Ringeling (45) uit Wijk bij Duurstede, die sinds kort een bijstandsuitkering ontvangt. „Ik heb mijn hele leven gewerkt, maar dat gaat nu even niet. Omdat ik bij mijn laatste baan - seizoenswerk in de Apenheul - slechts vier maanden heb gewerkt, heb ik nu geen recht op WW. Bijstand is dan een laatste vangnet. Omdat ik bij mijn vader inwoon, word ik gekort. Ik krijg zo’n 500 euro per maand. Daarvan kan ik net mijn rekeningen betalen, ook heb ik een kind waar geld naartoe moet. Rondkomen lukt alleen omdat ik dus bij mijn vader en zijn vrouw inwoon. Dat is bepaald geen ideale situatie.” Het is de eerste keer in zijn leven dat Ringeling een uitkering ontvangt. „Natuurlijk wil ik er zo snel mogelijk uit zodra mijn geestelijke gesteldheid dat weer toelaat, de bijstand is echt geen vetpot. Ik denk dat ik weer een baan ga zoeken in de IT, daar heb ik eerder in gewerkt. Ik zal mijn kennis wat moeten bijspijkeren” Wat Ringeling stoort, is het beeld dat mensen vaak hebben van bijstandsgerechtigden. „Mensen denken dat je niets doet en toch heel veel geld van de overheid krijgt. Zo is het niet. Ik ben blij dat er een sociaal vangnet bestaat nu ik even niet in staat ben te werken, dat moeten we zeker niet veranderen in dit land.” ’Graag meer dagen werken’ Gail Esseboom (34) uit Amsterdam vroeg acht jaar geleden, in 2011, een bijstandsuitkering aan. „Het was de financiële crisis en ik had alleen een mbo 2-opleiding. Zelfs voor schoonmaakbaantjes werd ik niet aangenomen omdat ik te weinig ervaring had. Ik had destijds schulden en moest inkomsten hebben om die terug te kunnen betalen: dat werd bijstand.” Esseboom deed een aanvraag om in de schuldsanering terecht te komen. In het voortraject daarvan moest ze wel allerlei achterstanden betalen en hield ze soms niet meer dan een tientje per week over om van te leven. „Ik was afhankelijk van de voedselbank en moest de sneetjes brood uittellen om elke dag iets te kunnen eten. Voor deodorant of tandpasta moest ik sparen. Mijn kat gaf ik af en toe maar rijst met spinazie, omdat ik geen geld had voor kattenvoer. Gelukkig ben ik alleen, ik zou niet weten hoe ik voor kinderen had moeten zorgen.” Later, toen ze in de schuldsanering zat en erna, lukte het haar elke week wat geld opzij te zetten voor een studie tot doktersassistente. „Met mbo 2 kwam ik nergens aan de bak, ik wist dat ik moest doorleren. Dat is gelukt, ik heb nu mijn diploma op zak. Nu werk ik al op oproepbasis bij huisartspraktijken, dat verdient niet genoeg dus mijn inkomsten worden aangevuld tot bijstandsniveau. Ik wil heel graag meer dagen werken.” Doordat ze al jaren worstelt met depressies, lukte het haar niet altijd om gemotiveerd te blijven om te solliciteren. Inmiddels ziet ze het wel zonnig in. „Ik ben nog jong en heb een goede opleiding, dus dat gaat goed komen. Binnenkort heb ik die uitkering niet meer nodig.” ’Op zoek naar gratis presentjes voor mijn kinderen’ William Nijdam (51) uit Zwolle heeft sinds ongeveer vijf jaar een bijstandsuitkering. In die tijd deed hij ook mee aan een re-integratieproject in de taxibranche. „Maar zodra het bedrijf daar geen subsidie meer voor kreeg, werden er weer andere chauffeurs aangenomen.” Vroeger had hij allerlei losvaste baantjes, werkte soms even en dan weer niet of kluste bij als muzikant. Na een scheiding bleek er een flinke belastingschuld te zijn en begonnen de problemen. „Ik was alleenstaande vader en had alle meubels moeten verkopen, we zaten praktisch in een leeg huis. Nu sta ik vrijwillig onder bewind bij de gemeente en krijg ik 75 euro per week. Ik moet zeggen: Ik heb nu met een uitkering soms meer dan toen ik nog werkte.” Nijdam maakt er een sport van om rond te komen met zijn budget. „Groente en kip bijvoorbeeld koop ik op de markt, dat is veel goedkoper. Ook voor treinkaartjes zijn er regelmatig aanbiedingen.” Om af en toe met de kinderen iets leuks te kunnen doen, zoekt hij naar gratis evenementen. „De open dag van PEC Zwolle bijvoorbeeld, hartstikke leuk. Je moet er alleen wel energie in steken om te weten waar je naartoe kan.” Om het taboe op armoede te verminderen, organiseert Nijdam een Dag van de verborgen armoede, een klein festival voor mensen met klein budget. Hij hoopt van zijn vrijwilligerswerk als boeker, muzikant en evenementenorganisator zijn werk te kunnen maken. „Dat gaat als een speer, ik denk dat ik me binnenkort kan inschrijven bij de Kamer van Koophandel en dat ik dan weer helemaal op eigen benen sta.” ’Dagen dat ik zelf niet te eten heb’ Harry Buwalda (48) uit Franeker vroeg vorig jaar april een uitkering aan. Daarvoor zat hij in de WIA: Wet werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen. „Ik ben opnieuw gekeurd en het UWV heeft mij als geschikt voor arbeid beoordeeld. Daar ben ik het niet mee eens, er komt nog een rechtszaak over.” Buwalda heeft artrose in zijn rug en psychische problemen. Hij krijgt een bijstandsuitkering van ongeveer duizend euro plus een kleine driehonderd euro huur- en zorgtoeslag. „Na aftrek van alle vaste lasten heb ik zo’n 35 euro per week over om van te leven. Ik heb twee kinderen, die zijn om het weekend en de helft van de vakanties bij mij. Kinderbijslag en dergelijke gaan naar mijn ex. Als de kinderen bij mij zijn, wil ik natuurlijk eten op tafel zetten. Het komt voor dat ik op dagen dat ze er niet zijn, zelf niet te eten heb.” Een voedselbank is er niet in Franeker, een auto kan Buwalda niet betalen. „Omdat ik uit de WIA kom, hoefde ik het eerste half jaar niet te solliciteren, nu mag ik het heel voorzichtig gaan oppakken van de re-integratiebegeleider. Ik wil elke baan wel aanpakken, ik heb het zelfs geprobeerd als pakketbezorger. Maar dat kon ik echt niet met mijn rugpijn. Ik ben 48 en heb een gat van tien jaar op mijn cv, wie wil me hebben? Franeker is ook geen regio waar de banen voor het oprapen liggen.”