Economen somber door krimp: ’We zijn allemaal de klos’

Nederland stevent volgens veel economen af op ’een milde recessie’. Maar wat is er eigenlijk mild aan deze crisis? „Dit is een koopkrachtrecessie die merkbaar is voor iedereen.” „Dit is voor veel mensen veel tastbaarder”, zegt Marieke Blom, hoofdeconoom van ING. „Bij de coronacrisis werd een heel klein aantal ondernemers en zzp’ers heel hard geraakt. Sommige mensen moeten hun hele pensioen erdoorheen jagen. Wat er nu gebeurt, voelen we allemaal.” De inflatie is al maanden hoog, de economie raakt in een recessie. En vooral die hoge prijzen voelt iedereen in de portemonnee. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maakte dinsdag bekend dat de Nederlandse economie in het derde kwartaal is gekrompen. Ten opzichte van een kwartaal eerder was de economie 0,2 procent kleiner. Veel economen rekenen dan ook op ’een milde recessie’. Maar hoe mild is zo’n crisis als iedereen de gevolgen ervan merkt? ’Ongelijk verdeeld’ Blom noemt de situatie consequent ’een koopkrachtrecessie’, want de economische gevolgen van de energiecrisis zijn vooral merkbaar in de huishoudportemonnee, niet in massale werkloosheid en historisch hoge faillissementen. De extreem hoge energieprijzen en de steeds duurder wordende boodschappen zijn voor alle Nederlanders te voelen. Maar dat betekent niet dat iedereen even hard wordt getroffen. „De gevolgen zijn ongelijk verdeeld”, zegt Blom. „Het maakt nogal uit of je een energiezuinig huis hebt of een niet-energiezuinig huis. Of je een variabel energiecontract hebt of een nog lopend vast contract.” Waarom wordt dit dan toch ’mild’ genoemd? „Het is vooral vanuit een zakelijk perspectief dat je dit een milde recessie kunt noemen”, legt Blom uit. De economische groei zit nét onder de 0, de werkloosheid is nog altijd zeer laag, het aantal vacatures daalt iets maar blijft uitzonderlijk hoog. „Mensen die nu hun baan verliezen, vaak mensen met een flexcontract, kunnen relatief makkelijk ergens anders aan de slag”, zegt de ING-econoom. In de nieuwste aflevering van de podcast Kwestie van Centen vraagt Martin Visser zich af hoe zwaar de recessie wordt en hoe lang het gaat duren: ’Voedselbank’ „In de supermarkt zijn we allemaal de klos”, zegt Hugo Erken, econoom bij de Rabobank. „De voedselprijzen zijn ongeveer 10 procent gestegen. Ook het biertje in de kroeg is een stuk duurder geworden.” Er zijn dus wel degelijk gevolgen, zeker voor mensen met lagere en middeninkomens. Erken: „Het is misschien anekdotisch bewijs, maar een collega die bij de Voedselbank werkt, merkt dat het daar echt drukker wordt. Mensen kunnen hun rekeningen niet meer betalen.” Het sentiment onder consumenten is al maanden belabberd. Uit CBS-enquêtes blijkt dat de Nederlander inmiddels veel somberder is dan tijdens de coronacrisis en de eurocrisis. „Het consumentenvertrouwen ging in het tweede kwartaal al helemaal door het putje terwijl mensen geld bleven uitgeven”, constateert Erken. „Kennelijk werden mensen steeds somberder, maar toch gingen ze nog op vakantie van het geld dat ze na corona nog over hadden.” Inmiddels is dat sentiment omgeslagen in realiteit. Ondernemers investeren duidelijk minder. En ook consumenten houden de hand op de knip. Erken: „In juli en augustus ging het nog best goed, maar in september kwam de omslag.” ’Stapeling’ Omdat veel Nederlanders al zo somber waren, denken Blom en Erken niet dat de dreigende recessie mensen nog negatiever maakt. „Mensen besteden niet minder omdat ze bezorgd zijn, mensen besteden minder omdat ze door de hoge kosten minder geld per maand overhouden”, meent Blom. „Ik denk niet dat het heel veel somberder kan”, stelt Erken. „Het was namelijk al niet best gesteld met het consumentenvertrouwen.” Budgetinstituut Nibud waarschuwt voor ’een stapeling aan betalingsproblemen’ door de hoge vaste lasten. „Het is echt puzzelen voor mensen door de inflatie, ook toen er nog geen milde recessie was”, zegt Nibud-directeur Arjan Vliegenthart. Het wordt volgens hem pas echt zorgelijk als baanverlies dreigt. „Als een uitgavencrisis gepaard gaat met een inkomenscrisis, door toenemende werkeloosheid, komen mensen van twee kanten in de knel te zitten. De grote zorg is: wat gebeurt er als de werkeloosheid toeneemt? Daar zit in potentie de echte pijn.” Blom en Erken denken vooralsnog niet dat deze recessie uiteindelijk dieper gaat worden. „Maar de onzekerheid is ongekend groot”, zegt Blom. „De ernst van de recessie hangt onder meer af van de kou in de winter en de ontwikkelingen rond de oorlog in Oekraïne.” Rabo-econoom Erken houdt er rekening mee dat we langdurig last houden van hoge prijzen en een kwakkelende economie. „Dan belanden we in een soort voortmodderscenario. En dat is geen aanlokkelijk vooruitzicht.”

Economen somber door krimp: ’We zijn allemaal de klos’

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Sierteelt bloeide eind vorig jaar onverwacht op door daling gasprijzen

Column: ruzie om twee niet bestaande bitterballen

’Herstel van KLM in China stokt door pilotentekort’

Bijna 12% rente op rood staan bij de bank: da’s toch oneerlijk? 5 vragen