VS zakt steeds dieper in de rode cijfers

De omvang van de Amerikaanse staatsschuld overtreft volgend jaar de grootste economie ter wereld. Begin deze maand berekende de Congressional Budget Office, een overheidsinstelling die niet aan een van beide politieke partijen is gelinkt, dat de staatsschuld volgend jaar over de grens van 100% van het bruto binnenlands product (BB) gaat. Dat zou voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog zijn. Corona Dat de schuld nu zo hard oploopt, is te wijten aan de coronapandemie. Ook in de VS wordt er daarom fors meer geleend om allerlei steunpakketten voor Amerikaanse huishoudens en bedrijven op te tuigen. Al voor de coronacrisis liep de schuld hard op. Dat is volgens econoom Philip Marey (Rabobank) vooral het gevolg van het belastingbeleid van Republikeinse presidenten. „President Clinton kreeg de begroting weer op de rails, toen was er zelfs even een overschot. Maar zijn opvolger Bush ging oorlog voeren en verlaagde de belastingen.” Overigens steeg onder president Obama de schuld ook, onder meer door de dure steun na de financiële crisis van 2008. Trump President Trump verlaagde eind 2017 de belastingen, terwijl de economie op dat moment groeide. Daardoor nam ook het begrotingstekort toe, in 2018 steeg dat naar 4,6% bij een economische groei van 3% en de laagste werkloosheid in vijftig jaar tijd. De laatste keer dat de sterke economie en zwakke overheidsfinanciën zo uiteen liepen, schreef ING, was tijdens de Vietnamoorlog, toen de VS bijna 10% van het bbp aan defensie uitgaf. Marey: „Terwijl de meeste economen vinden dat je belasting moet verlagen als het economisch niet goed gaat, en een buffer op moet bouwen als de economie groeit.” Econoom James Knightley van ING ziet dat de VS hierdoor minder ruimte heeft om op volgende crises te reageren. „De bevolking in de VS veroudert, dus de beroepsbevolking slinkt. Straks heb je dus minder mensen die meer belasting moeten betalen. Wat als er dan weer een crisis komt? Je bent dan minder flexibel, er is minder ruimte om fouten te maken.” Haviken Opvallend is dat wel, omdat de Republikeinen van oudsher de partij waren van de ’begrotingshaviken’ die het begrotingstekort in toom wilden houden. „Maar dat is sinds 2018 steeds verder uit zicht geraakt”, zegt Gregory Daco, hoofdeconoom voor de VS bij onderzoeksbureau Oxford Economics. „Alles rond de overheidsbegroting is gepolitiseerd. Onder Obama voerden ze oppositie, en mocht de schuld niet te ver oplopen. Maar dat is nu nauwelijks nog een thema.” Rustig slapen In Washington ligt voorlopig ook niemand wakker van de hoogte van de staatsschuld. „Er is niets magisch aan de grens van 100%. Voor Japan ligt dat percentage nog veel hoger”, zegt Joseph Gagnon van het Peterson Institute for International Economics (PIIE) in Washington. „De verhouding tussen onze groei en de economie kan niet eindeloos oplopen, maar we zitten nog lang niet tegen de grens.” De Amerikaanse economie heeft ook nog niet veel last van de groeiende schuldenberg, ziet Daco. „Wereldwijd zijn rente en inflatie al jaren aan het dalen, niet alleen in de VS. Daardoor is de schuld nog gemakkelijk te dragen.” Bovendien heeft de VS een belangrijk voordeel dat andere landen niet hebben: de dollar, wereldwijd de standaardmunt. Daco: „Er is veel vraag naar dollars, en dus ook obligaties in dollars. Dat geldt voor andere landen niet, of in mindere mate.” Zij kunnen namelijk ook schuld in dollars uitgeven, maar lopen het risico dat hun eigen munt wegzakt. Dan wordt het veel moeilijker om die schuld in dollars af te lossen. Is de Amerikaanse president in staat om het tij te keren voor november? Kan Joe Biden wel over de economie meepraten en wie van de twee kan zorgen voor herstel? Dat en meer in een nieuwe podcast over de Amerikaanse verkiezingen, met Herman Stam: