'Shell blijft decennia relevant'

Shell zal als energieconcern nog decennia relevant zijn. Royal Dutch heeft dankzij zijn ondernemende vernieuwingstraditie zoveel problemen overwonnen, dat die traditie meer zekerheid biedt voor zijn voortbestaan dan het bezit van ruwe olie. Dat en andere boekentips. Het optimisme over Shell, dat net een als dramatisch beoordeeld kwartaal achter de rug heeft, blijkt uit ‘Breaking Rockefeller: The Incredible Story of the Ambitious Rivals Who Toppled an Oil Empire’ (Viking, $28) van Peter Doran. De Amerikaan is directeur van het Center for European Policy Analysis (CEPA) in Washington en gespecialiseerd in energie. Shell behoort tot de parels van de olieindustrie, concludeert hij, omdat het heeft geleerd de concurrentie inventief de baas te blijven. Daarop is het concern gebouwd. Sumatra Het zojuist verschenen boek toont de kracht van de handelaar Henri Deterding, die van een bedrijfje in Sumatra met beperkte middelen een wereldwijd industrieel complex opbouwt. Op dat wereldtoneel ontmoet hij Marcus Samuel, de creatieve ontwikkelaar en later geduchte handelaar uit Londen, die bij zijn groei als snel Shell dwars zit. Het huidige Shell was nooit ontstaan als de twee niet over hun persoonlijke vetes waren gestapt, betoogt Doran. Ze verenigden krachten, met wederzijdse argwaan, om de tycoon Rockefeller te bestrijden. Shell kent dan de nodige problemen, delen van het bedrijf waren in de Russische revolutie geconfisceerd. Breken van Rockefeller Rockfellers Standard Oil, waaruit Exxon en Mobil voortkwamen, is dan al jarenlang marktleider en Rockefeller is met zijn agressieve manier van zaken doen dominant. Onder druk van het Amerikaanse Hooggerechtshof wordt Standard Oil opgesplitst. De verkochte delen maken Rockefeller nog rijker. Zonder de Brits-Nederlandse samenwerking en zonder de verzwakking van de monopolie van Rockefeller had Royal Dutch Shell het niet tot het huidige wereldconcern gebracht. De concurrentie die denkt Shell te kunnen verslaan, moet met zeer vernieuwende technologie, veel lef en agressieve ondernemersgeest op de proppen komen. Anders blijft routinier Shell dominant, aldus Doran. Arrogantie Silicon ‘Chaos Monkey. Inside the Silicon Valley Money Machine’ van Antonio Garcia Marquez (Harper, $29,99) biedt een kijkje in de brutere kant van de technologievallei. Garcia Martinez, een kei in natuurkunde, begon vanuit technologieincubator Y-Combinator zijn startup AdGrok. Dat werd al snel opgeslokt door Twitter. Garcia Martinez vertrok naar Facebook. Van de prille startup tot zijn vertrek naar een internetvrij eiland moet ondernemers aanspreken. De aanvankelijke omgang met investeerders, of: hoe hij totaal genegeerd werd, zijn samenwerking met de Facebook-top en de begeleiding van startups is een realistische introductie. 'Vijanden bestraffen' Hoe mooi het miljardenimperium ook lijkt, de ondernemers er achter kennen inmiddels een grenzenloze arrogantie. De Silicon Valley-miljonairs in San Francisco, Cupertino of Palo Alto ,,stappen over een dakloze heen op weg naar een mindfull-yogaklas”, zo typeert hij. Martinez adviseert ondernemers: ,,De harde werkelijkheid is deze: als je enige invloed in de wereld wilt, dan moet je je vrienden kunnen en willen belonen en je vijanden bestraffen”. 'Obsessieve groeimachines' In ‘Throwing Rocks at The Google Bus’ (Penguin/Portfolio, $28) gaat schrijver Douglas Rushkoff een stap verder. Hij verwijst naar de acties van bewoners van San Francisco tegen werknemers van Google en Facebook, die behalve woonruimte ook steeds vaker de exclusieve rechten opeisten louter omdat ze het kunnen betalen. Rushkoff is een vreemde eend in de bijt: hij propageerde jarenlang de voordelen van digitalisering, maar toont nu vooral de negatieve kant omdat die doorslaat en tol begint te eisen, stelt hij. Mensen zijn steeds minder relevant voor ondernemers van Facebook, Airbnb en Uber. Klanten en werknemers staan er niet centraal, het zijn zoals hij bij presentaties zegt ‘obsessieve groeimachines’ geworden. Er ontstaat behalve een groot verschil in inkomen tussen de zich afschermende Silicon Valley-miljardairs en de rest ook een scheiding in de economie. Het groeitempo van techreuzen trekt de rest van de economie uit elkaar, betoogt hij. Winner takes all Startups in Silicon Valley zoeken inderdaad altijd eerst schaalgrootte, zich spiegelend aan Uber, Amazon en Facebook. Alleen de top drie telt, de rest valt buiten het blikveld van beleggers en publiek. Binnen enkele jaren bevinden de Silicon Valley-starters zich in een ander universum met een miljard klanten, waar de Shell en Walmarts decennia over deden. De mentaliteit van de nieuwe bedrijven, winner-takes-all, maakt dat ze zich los zingen van de rest van de economie en dat is schadelijk, bepleit Rushkoff. Kapitalistische dip Bas van Bavel, economisch historicus, kondigt vanuit een andere benadering het einde van het huidige kapitalistische systeem aan. De markteconomie raakt in verval, getuige de grote ongelijkheid in inkomen zoals in Silicon Valley, schrijft hij in ‘The Invisible Hand?’ (Uitgeverij Oxford, €44,90). Na de bloei komt nu, zoals het eeuwen gaat, het verval. En dat is noodzaak. Zoals Eric Meckings ‘Deflatie in aantocht’ een lange visie geeft, ziet Bavel telkens dezelfde patronen: naast de stijgende inkomensongelijkheid, de groeivertraging en talloze speculatieve bubbels, zoals van financiële speculatie tot technologie. Met een eeuw van omslag en een eeuw van neergang. Meer boekentips

'Shell blijft decennia relevant'

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Huisartsentekort in steeds meer regio’s leidt tot absurde situaties: ’Uren in de auto voor consult’

Wie mag nog wel reclame maken voor gokken?

Margarineprijs knalt omhoog door tekorten

Adviseur CIA: ’Wapen jezelf tegen crisis’