Val ABN Amro bijna kopie voorloper in 1924

Signalen van het verval bij ABN Amro van voor de kredietcrisis hadden juist bij deze bank veel eerder opgepikt kunnen worden. Uit zijn eigen rijke archief. Dit zijn boekentips over het failliet van ABN Amro’s voorloper de Rotterdamsche Bankvereniging (Robaver) en over andere net verschenen financieel-economische titels. Historicus Lodewijk Petram ploos het hele ABN Amro-archief uit en schreef eerder het breder vertaalde ‘De bakermat van de beurs’. Tussen de recente val van ABN Amro en Robaver destijds zijn talloze overeenkomsten, ontdekte Petram. Voorjaar 1924 waren bankiers van de ‘Robaver’ - dat later compleet opging in ABN Amro - verblind door zelfoverschatting, stelt hij. De omstandigheden voor groeiplannen leken zeer gunstig: bankiers konden bij de centrale bank, net als nu, vrijwel gratis lenen. De banktop wilde in die jaren alleen maar groeien en zijn winst opschroeven. Maar het ging in die ambities ten onder aan te grote verplichtingen, die bovendien stelselmatig werden ontkend. De bank kocht daarbij voortdurend eigen aandelen op, als teken van vertrouwen in de strategie. Die koers bleek onhoudbaar. Vanwege de grote omvang van de bank in de al oververhitte economie restte de Nederlandse staat ten slotte niets anders dan Robaver met miljoenen te redden om de Nederlandse crisis te bestrijden. Bonus Topman Willem Westerman van Robaver weigerde ondanks die staatssteun zijn bonus terug te betalen. Westerman ,,was de Rijkman Groenink van zijn tijd, al lijkt hij met zijn neiging de schuld voor het falen van zijn bank bij anderen neer te leggen misschien nog meer op Dirk Scheringa”, schrijft Petram in ‘De Vergeten Bankencrisis’ (Atlas Contact, €21,90). De parallellen met ABN Amro, waarvan de aandelen eind 2008 door de Staat werd overgenomen, zijn te groot om te kunnen missen. Dat gebeurt desondanks telkens weer, schetst Petram. Karikatuur Hoe dat komt? Alle bemoeienis van de politiek en media wordt, zo blijkt uit een historisch overzicht, uiteindelijk tot een karikatuur en na enige tijd gewoon vergeten. Strafrechtelijke vervolging was ook in die jaren niet goed mogelijk vanwege een gebrek aan specifieke wetgeving. Bij het afsluiten van de jaren slepende affaire in 1935 hadden bankiers daarnaast zelf geen behoefte meer om terug te blikken. Volgende generaties kwamen in de bank en leerden niet van het verleden. 'Geen profeten' Voor de volgende crisis geeft Petram tips: het is aantoonbaar verdacht als banken fors sneller groeien dan de nationale economie. Ook als banken zelf majestueus gaan bouwen (Zuidas, Wognum, Croeselaan) is waakzaamheid meestal geboden. Bankiers werden daarnaast in de jaren 20 in het publieke debat steevast als erg slim neergezet en daarmee gespaard. Maar banken worden ,,slechts door stervelingen beheerd, die geen profeten zijn”, citeert Robaver-bankier Van Hengel in die tijd. Britse reddingsoperatie Daar is sindsdien een probleem bijgekomen. Anders dan in de jaren 20, zijn economen en toezichthouders de stress-capaciteit van banken tot in detail gaan becijferen, nuanceert Mervyn King, voormalig voorzitter van de Britse centrale bank, in ‘The End of Alchemy: Money, Baking and the Future of Global Economy’ (Little Brown, €25,99). King ervoer de druk aan den lijve. Hij zat tot juli 2013 in het Angelsaksische hart van reddingsoperaties zoals die van RBS, eveneens verbonden met ABN Amro. Te rationeel Banken vertrouwden voor hun verdediging van de genomen miljardenrisico's op de begripvolle, rationeel denkende bankklant. Ook economen spiegelden het risico van banken voor de klant en maatschappij in allerlei verfijnde calculaties. Bezittingen werden na de kredietcrisis formeel tot achter de komma uitgeplozen. De buffers werden tot een percentage van de totale omvang van de bank neergezet. Dat moest vertrouwen geven. Vertrouwen King ziet daar terugblikkend, vanwege de aard van de mens, toch geen heil in. Ook hij onderschatte hoe bankklanten denken als het crisistijd wordd. De Brit, die in The City nog op veel bewondering kan rekenen, ging terug in de archieven en zocht naar de reactie van het publiek bij eerdere grote financiële rampen. Ook na alle berekeningen en rationele argumenten gaat het uiteindelijk om het vertrouwen tussen bankier en publiek, concludeert hij. Niet het doorgeschoten nutsdenken, maar het gevoel onder veel rekeninghouders dat er verborgen problemen zouden kunnen zijn, tast hun vertrouwen op dodelijke wijze aan, stelt de voormalige voorzitter van de Bank of England. Onzekerheid Dan treft het niet dat consumenten in Europa zich momenteel al ‘radically uncertain’ voelen, stelt King. Centrale banken proberen dat vertrouwen met eisen aan buffers terug te winnen. Commerciële banken hebben momenteel onder dwang van centrale banken 3 tot 5% aan 'contanten' in huis tegenover alle verplichtingen. Dat was voor 2008 vaak veel minder. Willen dezelfde banken enig vertrouwen van klanten terug krijgen, dan is volgens King verhoging van die buffer naar 10% een goed begin. Om dat de komende jaren uit te bouwen en telkens wat meer vertrouwen van klanten terug te winnen. Niet met woorden maar met daden. Pas dan keren klanten terug, betoogt King. Eurazië komt op Dat Nederlandse bankklanten al uitwijken richting het Oosten voor betere rentes op hun spaargeld, is maar een enkele uitwas van het gegroeide gewicht van 'Eurazië'. Onderzoeker Haroon Sheikh, werkzaam bij investeringsmaatschappij Dasym, toont in zijn boek 'De opkomst van het Oosten’ (Boom Uitgevers, €19,90) hoe deze regio stilaan aan gewicht wint. Jarenlang hebben Europeanen die verschuiving genegeerd, druk als ze waren met China en de Verenigde Staten. Wereldorde Maar Duitsland, de Oost-Europese staten, Rusland, Turkije en ook China oriënteren zich steeds meer op het verdere Oosten. Sheikh voorspelt binnen een tiental jaren een compleet nieuwe wereldorde. Die krijgt grote consequenties voor de Nederlandse economie, tenzij bedrijven zich meer gaan interesseren voor dit machtige ‘Eurazië'. KPN In ‘De koude kermis van KPN’ (Prometheus, €24,95) tonen Patrick Bernhart en Jan Maarten Slagter hoe hoogmoed bij het telecombedrijf ten val kwam. Dat begon met topman Wim Dik, die in 1995 een beursnotering op Wall Street zocht om van het Nederlandse KPN een wereldspeler te maken. Opvolger Ad Scheepbouwer moest vanwege de gesneefde ambities van Dik een miljardenschuld wegwerken, met zware besparingen. Hij schrapte duizenden banen. 'Gematigd positief' Het voormalige staatsbedrijf KPN bleef zelfstandig. Maar het ging recent bijna door de knieën vanwege een steeds groter belang in aandelen KPN, en uiteindelijk een omslachtig overnamebod van miljardair Carlos Slim. Hoewel de garanties van Slim bij de geplande overname behoorlijk zacht waren, leek de volgende topman Eelco Blok net als zijn raad van commissarissen van KPN ‘gematigd positief’ over de toenadering in 2012 van Amércia Móvil, zo blijkt uit het boek. Cruciaal netwerk Juristen Bernart en Slagter waren geïnteresseerd in de historie van KPN, omdat het concern een spil in de moderniserende Nederlandse economie is. Vanwege de centrale rol voor alle verbindingen van veiligheidsdiensten, ministeries, cruciale overheidstaken en de telecombedrijven, verbazen de twee zich erover hoe gemakkelijk essentiële Nederlandse netwerken in handen hadden kunnen komen van de Latijns-Amerikaanse miljardair met in eigen land een beroerde reputatie. Een aanrader. Lees hier nog meer boekentips

Val ABN Amro bijna kopie voorloper in 1924

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Bonus topbestuurders hangt niet af van hard werken, maar van mazzel

Conflict sportclubs met fiscus: ’Ik dacht, ho es, je beweegt toch gewoon?’

Review Resident Evil 4: geslaagde remake van origineel

Waarom is iedereen zo bang voor omvallen ’systeembank’ Deutsche?