COLUMN Jaap van Duijn: Trump wil economisch protectionisme

Achter alle grootspraak blijken ook nog economische opvattingen schuil te gaan.

In het Amerikaanse politieke spectrum staan de Democraten links van het midden en de Republikeinen rechts ervan, al ligt het midden daar een stuk rechtser dan in Europa. In onze termen zouden de Democraten een soort D66 zijn (een partij overigens die de laatste jaren ook rechtser is geworden), terwijl men de Republikeinen nog rechts van de VVD moet positioneren. Ons links bestaat in de VS niet echt, en ‘socialist’ is een scheldwoord, al scoort de Democraat Bernie Sanders daar nu heel goed mee, vooral bij jongeren.

De Republikeinse partij is de partij van het kapitaal, van belastingverlaging en van een federale overheid, die zo klein moet zijn dat je haar bijna net zo goed kunt afschaffen. Iedereen moet, met een wapen binnen handbereik, maar voor zichzelf zorgen. De oude pioniersmentaliteit.

Helaas heeft het onder vorige Republikeinse presidenten gevoerde beleid de gewone man niets opgeleverd. De belastingen zijn inderdaad verlaagd, maar dan vooral voor de rijken. De overheid is inderdaad kleiner geworden, maar dat is wel ten koste gegaan van publieke investeringen in onderwijs en infrastructuur. Wegen en bruggen zijn in slechte staat en wie naar Harvard wil, moet daar uit eigen zak $60.000 per jaar voor neertellen (het collegegeld in Nederland is € 2000). Amerika dreigt een plutocratie te worden – een samenleving waarin het kapitaal de uitkomsten bepaalt. Nergens in het Westen is de inkomensongelijkheid zo groot als in de VS. Het gemiddelde Amerikaanse gezin heeft een reëel inkomen dat nog even hoog is als twintig jaar geleden

En dan is er ineens Trump, een superkapitalist die zegt zich te bekommeren om het lot van de gewone burgers, die hebben gemerkt dat alle vooruitgang van de laatste twintig jaar bij de rijken is terechtgekomen. De baten van de globaliseringen waren er voor de hogere klassen, de gewone fabrieksarbeider raakte zijn baan kwijt (in 1998 waren er nog 18 miljoen banen in de Amerikaanse industrie, nu nog 12 miljoen). Trump heeft opvattingen die dicht staan bij die van onze SP: hij wil de immigranten weren die het werk van laaggeschoolden inpikken, hij wil arbeid naar de VS terughalen en Apple dwingen om zijn iPhone gewoon in Amerika te maken. Hij wil economisch protectionisme.

En de grootkapitalisten binnen zijn eigen Republikeinse partij? Die hoeven niet op zijn sympathie te rekenen. Hij wil dat de miljarden wegstoppende grote ondernemingen ook eindelijk eens belasting gaan betalen. De gewone Republikeinse kiezers vinden dat – anders dan de partijtop – ook.