Petten wil groeiende markt voor nucleaire medicijnen veroveren

Richard van Rijnsoever is commercieel manager bij Pallas, de stichting die de opdracht heeft gekregen van de overheid om een nieuwe reactor te laten bouwen en te financieren op het terrein van de Energy & Health Campus. Van Rijnsoever heeft een achtergrond bij onder meer biotechsucces Crucell, en ziet grote commerciële kansen dankzij de ’zeer goede Nederlandse infrastructuur’ van ziekenhuizen en nucleaire kennis. Vandaar ook dat er ook een productiefaciliteit , het Nuclear Health Center, wordt gebouwd, waar radioactief gemaakte isotopen direct verwerkt en verpakt kunnen worden. Deze therapeutische producten worden gebruikt bij bijvoorbeeld de behandeling van patiënten met (uitgezaaide) prostaatkanker. Dat scheelt niet alleen heel veel kostbare tijd, het geeft Petten ook grip op de hele, wel zwaar gereguleerde, waardeketen. „Dit wordt een nieuwe tak van sport in Petten,” zegt de onlangs aangetrokken biotech-man. Zo zoekt hij ongeveer 60 nieuwe werknemers per 2022, als de fabriek open moet, ’met een achtergrond in farmacie of biotech’. „Wij leren ze hier dan omgaan met radioactiviteit.” Nucleaire geneeskunde neemt, hand in hand met welvaartsziekten en vergrijzing, een grote vlucht. Wereldwijd zijn er echter maar een handjevol kernreactoren die zogeheten radioactieve isotopen maken om aan die groeiende vraag te voldoen. Een daarvan staat in Petten. Die reactor is echter een oud beestje uit 1961, en moet in 2025 vervangen zijn door een nieuw exemplaar. Wat is een isotoop? Een isotoop is een tijdelijk instabiel, radioactief gemaakt atoom. Artsen gebruiken de sporen die zo’n radioactief deeltje achterlaat gebruiken om organen op hun werking te controleren of tumoren op te sporen, vergelijkbaar met maar veel praktischer dan contrastvloeistof. De medische isotopen worden ook steeds vaker gebruikt om kankercellen te vernietigen. Dat kan door bijvoorbeeld de isotoop te koppelen aan een eiwitmolecuul dat via de bloedbaan naar de kankercel reist. Als de kankercel het eiwit opneemt, komt de radioactieve isotoop mee en breekt die de kankercel van binnenuit af. Enkele dagen nadat de isotopen de reactor in Petten hebben verlaten, is hun instabiliteit en radioactiviteit en daarmee de werking alweer grotendeels verdwenen. Snelheid is dus cruciaal, vandaar de wens om nu de hele waardeketen in Petten te realiseren. Van Rijnsoever: „De overheid heeft Pallas niet alleen om een nieuwe reactor gevraagd voor isotopen, maar ook de vrijheid gegeven om de markt op te gaan. Nu is het zo dat deze markt enorm groeit en de wens van de markt is om R&D en productie op een plek te doen.” Hij wijst op ene groeiend aantal bedrijven, vaak startups of scale ups en spin offs van universiteiten, die zich richten op radiotherapie. „Neem een bedrijf als Quirem Medical uit Deventer, voortgekomen uit de Universitiet Utrecht. Zij hebben een middel tegen leverkanker.” Maar er zijn meer soortgelijke bedrijfjes. „We weten dat er meerdere bedrijfjes zijn die op oplossngen studeren. Als hun studies succesvol zijn, en ze toestemming krijgen de markt op te gaan, dan zal de vraag naar isotopen en radiotherapeutsiche producten fors stijgen.” Hotcellen Projectdirecteur Koen Kodde deed deze zomer de aanbestedingen de deur uit voor de bouw van de fabriek, waar met name de zogeheten hotcellen - de hyperschone en met lood afgeschermde ruimtes waar veilig met radioactiviteit gewerkt moet kunnen worden - een bijzondere klus zijn. De vergunningaanvragen voor de nieuwe reactor zelf zijn inmiddels ook de deur uit, aan de financiering van mogelijk zo’n €800 miljoen ’wordt nog gewerkt’. Onder meer zorg-pensioenbelegger PGGM is geinteresseerd om te investeren, al wil niemand dat officeel bevestigen.