Column: lage Japanse inflatie opeens jaloersmakend

Lange tijd werden de stagnerende prijzen in Japan vooral als kenmerk gezien van een economie die niet meer vooruit te branden is. Maar tegenwoordig wekt de lage Japanse inflatie eerder jaloezie dan medelijden op. Inflatie van een procentje of drie, dat zit er met explosief stijgende energieprijzen toch niet in? En al helemaal niet voor landen die energie vooral uit het buitenland moeten halen, zou je denken. Jawel hoor, kijk maar naar Japan. Terwijl het westen kampt met inflatiecijfers van tien procent of meer, is het tempo van de geldontwaarding in Japan slechts 3,5%. Moeras Na de crisis op de markt voor onroerend goed begin jaren negentig, is Japan er niet meer in geslaagd de economisch motor voor langere tijd goed te laten draaien. Deflatie is het monster dat de Japanse autoriteiten decennialang zonder veel succes probeerden te verslaan. De dalende prijzen zetten de winstverwachtingen onder neerwaartse druk, waardoor bedrijven minder zijn gaan investeren. Zonder veel investeringen is er ook niet veel economische groei en met weinig groei en winst is er ook weinig ruimte voor loonstijging. Op zijn beurt beperkt dat vervolgens de consumptieve vraag. Afschrikwekkend voorbeeld Vanaf het moment dat deflatie ook in Europa vanaf 2015 begon op te spelen, gold de Japanse ontwikkeling als het scenario dat kost wat het kost vermeden moest worden. Hoe anders is dat nu. Vanaf de tweede helft van vorig jaar werden de VS en Europa overvallen door de terugkeer van inflatie. Onwenselijk hoge inflatie wel te verstaan. In een recordtempo heeft inflatie deflatie verdrongen als het belangrijkste macro-economische probleem. Maar niet in Japan. De inflatie van 3,5% zorgt ervoor dat de koopkracht van het loon in Japan dit jaar grofweg vier maal zo weinig wordt uitgehold als in een Europees land, zoals Nederland. Alhoewel de groei van de Japanse economie nog steeds te wensen overlaat, is de lage inflatie op zich jaloersmakend. Het grote verschil in inflatie wekt op het eerste gezicht verbazing. De inflatiespurt wordt toch voor een belangrijk deel veroorzaakt door stijgende energieprijzen en we weten toch dat ook Japan veel olie en gas in het buitenland moet aanschaffen. Bovendien, de koers van de yen is sinds de start van de inflatiespurt met een kwart verzwakt wat olie en gas nog duurder heeft gemaakt. Oorzaken Er zijn meerdere oorzaken voor het achterblijven van de Japanse inflatie. Ik noem er een paar. Ten eerste geven Japanse huishoudens minder geld uit aan energie. Van hun totale uitgaven gaat slechts 7,1% naar energie, terwijl dat in de EU 11,3% is. Dat zorgt ervoor dat stijgende energieprijzen in Japan minder inflatie veroorzaken. Ten tweede vervult Japan een deel van zijn energiebehoefte met kernenergie waarvan de prijs veel minder is opgelopen. De energieprijzen zijn in de EU twee keer zoveel gestegen als in Japan. Dat komt ook omdat Japan, meer dan Europa, contracten met buitenlands gasleveranciers heeft waarbij de gasprijs gekoppeld is aan de olieprijs. Aangezien de prijs van olie veel minder gestegen is dan gas, scheelt dat een slok op een borrel. Daar komt nog eens bij dat het aanbod van gas aan Japan door Rusland niet deels is stilgelegd, zoals dat bij Europa wel het geval is. Ook daardoor is de prijs van het gas dat Japan van Rusland koopt minder is gestegen dan het Russische gas voor Europa. Aanbodtekort is hetzelfde als vraagoverschot Ten derde, de inflatiespurt in het westen wordt weliswaar toegeschreven aan aanbodtekorten van chips, halfgeleiders en vervolgens grondstoffen, maar dat aanbodtekort ontstond mede door de verrassend krachtige inhaalvraag die in het westen losbarstte toen de lockdownmaatregelen in 2021 in snel tempo werden afgebouwd. In Japan daarentegen, is de economie in een veel lager tempo van het slot gehaald. Daardoor is er minder sprake geweest van een plotselinge inhaalvraag en vanuit de vraagzijde van de economie dus minder opwaartse druk op de prijzen. Ook hierdoor is de Japanse inflatie veel minder opgelopen. Een laatste reden die ik hier noem, sluit hier op aan. Het betreft het punt dat Japanse consumenten zeer gevoelig zijn voor prijsstijgingen, bijvoorbeeld in vergelijking met Amerikanen, zo laat onderzoek van de Japanse centrale bank zien. Dat betekent dat Japanse bedrijven de stijging van kosten, zoals die voor energie, minder makkelijk kunnen doorberekenen aan hun afnemers, op straffe van een verlies aan klanten. Japanse ondernemingen hebben dan ook een naam hoog te houden als het gaat bij het concurreren op prijs. Kick start? Waar terughoudendheid van Japans ondernemingen om hun prijs te verhogen de afgelopen decennia een handicap is geweest bij het bestrijden van de deflatie, komt het nu goed van pas bij het afwenden van een uit de hand lopende inflatie. Tezamen met het goedkoper worden van de Japanse munt brengt dit een stevige verbetering van de Japanse concurrentiepositie met zich mee. Dit roept herinneringen op aan de jaren zeventig en tachtig, de glorieperiode van de Japanse economie. Onder andere door sterk op prijs te concurreren, veroverden Japanse autofabrikanten en elektronicabedrijven toen de wereldmarkten en klom Japan op tot de tweede economie ter wereld. Kan de combinatie van relatief beperkte kostenstijgingen en terughoudendheid met prijsverhogingen Japan, via de export, een ‘kick start’ bieden op weg naar meer economische groei? Raoul Leering is macro econoom, werkzaam bij het Economisch Bureau van ING. Deze column is echter op persoonlijke titel geschreven. De inhoud is op geen enkele wijze bedoeld als beleggingsadvies. Reageren? Mail naar vragen@dft.nl. Meer columns van Raoul Leering:

Column: lage Japanse inflatie opeens jaloersmakend

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Bank berispt: opa en oma mochten kleinkinderen hun geld niet afpakken

Miljardenbod op mijnbouwer: Amerikanen jagen op koper

Harde belangenstrijd op Schiphol: waar is de reiziger nu aan toe?

Loon naar werken lukt voorlopig niet