’Ik hou mijn hart vast voor golf aan faillissementen’

„Ik zie totaal geen verbetering, ook niet in de toekomst”, zegt Michel Jansen. Met zijn bedrijf Limo Line Service verzorgt hij taxiritten in het luxere segment: mensen uit raden van bestuur, dj’s, artiesten. „Toevallig heb ik vanmiddag een ritje om vier uur van Schiphol naar Breda. Dat is het dan weer.” Hij had twee wagens, een luxe Mercedes S-klasse en een luxe Mercedes-bus V-klasse. „Vanaf maart had ik vier maanden helemaal niks. In juli kreeg ik mijn eerste ritje. Een gezin uit het Gooi dat naar Schiphol wilde.” De twee lease-auto’s werden een te zware last. „Die bus had ik in november nieuw gekocht. Maar die is er nu uit, gelukkig voor een redelijke prijs. Bij de leasemaatschappij heb ik nu een schuld van zeven- à achtduizend euro.” Hoe lang hou je dit vol? Die vraag houdt talloze ondernemers bezig. Het kabinet heeft alles uit de kast getrokken om bedrijven te steunen. Maar die steun wordt stap voor stap versoberd en ondernemers moeten bedenken of en hoe ze zich kunnen aanpassen aan de nieuwe werkelijkheid. „Een tijdje geleden heb ik al met mijn fiscalist en de curator om de tafel gezeten”, vertelt Rob de Jong, eigenaar van Club NYX in de Amsterdamse Reguliersdwarsstraat. De opties? „Een faillissement en dan einde verhaal, een faillissement met een doorstart of surseance en een doorstart. Alle drie geen echte opties. Ik wil niet stoppen, maar voor een doorstart heb je een plan nodig. Maar wat is mijn vooruitzicht? Clubs zijn nog steeds dicht en niemand weet hoelang dat zo blijft.” Wonderlijk beeld De statistieken over faillissementen laten een wonderlijk beeld zien. Over heel 2020 zijn tot nu toe minder ondernemers over de kop gegaan dan in de eerste acht maanden van vorig jaar. En dan te bedenken dat 2019 een economisch topjaar was. Heel verrassend, want het Centraal Bureau voor de Statistiek publiceert juist nu iedere week de faillissementscijfers, in de verwachting dat die een graadmeter voor de crisis zouden zijn. „Dit verrast wel”, zegt Jan Adriaanse, hoogleraar turnaround management aan de Universiteit Leiden. „Ik denk dat veel bedrijven kunstmatig in leven worden gehouden.” Hans Biesheuvel van ondernemersclub ONL kent veel sectoren die er dramatisch voorstaan, bijvoorbeeld in de evenementenbranche. „Ondernemers die 85% van hun omzet zijn kwijtgeraakt. Dat hou je op den duur niet vol. Talloze ondernemers zijn technisch failliet.” Kerngezond Maar een breed ingezet infuus heeft veel bedrijven tot nu in leven gehouden: overheidssteun, uitstel van belastingen, uitstel van aflossing en rente bij de bank, huurkortingen. „Al die maatregelen hebben hun dienst bewezen”, zegt Bert Jansen, docent faillissementsrecht aan de Radboud Universiteit en curator bij Dommerholt Advocaten. „Ik zie ook dat rechtbanken terughoudend zijn met het uitspreken van een faillissement als een ondernemer gedupeerd is door de coronacrisis.” Want waarom zou je een bedrijf dat in de kern gezond is kapot laten gaan? Maar ja, wat is in de kern gezond? Rob de Jong realiseert zich dat hij iets moet met zijn vier etages tellende club in het hartje van Amsterdam. Maar eenvoudig is dat niet. Zijn jaarlijkse huur van €230.000 moet wel betaald worden, al schoot de verhuurder hem tijdelijk te hulp met een korting. „Ik heb van mijn club een sitdowncafé gemaakt. Normaal heb ik 700 gasten, toen maximaal honderd. Dan heb ik ook meer personeel nodig omdat iedereen naar zijn plaats gebracht moet worden, bediend moet worden, de naleving van de regels moet gehandhaafd. Ik heb het vier weken geprobeerd, maar dat werkte niet.” Chauffeur Michel Jansen wil niet failliet, maar solliciteerde toch op allerlei banen. „Als ik een baan vind, dan stop ik met die auto.” Maar gemakkelijk is het niet. „Ik ben 52 jaar en ben tot nu toe overal afgewezen. Ik heb het geprobeerd als taxichauffeur in het kindervervoer, in de beveiliging, als barista bij Starbucks.” Zomaar failliet gaan is geen optie. Jansen: „Wat moet ik dan? Dan zit ik nog meer in mijn uppie thuis dan nu. En ik heb mijn huis nu echt wel gezien.” Daarbij, de schuld aan de gemeente voor de noodlening van circa €15.000 zal ook moeten worden terugbetaald. Curator Jansen vreest het ergste. „De faillissementscijfers zijn nu nog zeer laag. Maar het kan natuurlijk niet dat dat zo blijft in een crisis van deze omvang. Ergens in de komende maanden moet dat omslagpunt komen. Ik hou mijn hart daarvoor vast.” Ook bedrijven die kerngezond waren tot en met februari van dit jaar gaan dan op de fles, voorziet hij. „Dat wordt echt dramatisch. Als gezonde bedrijven failliet gaan, is dat zo’n kapitaalvernietiging.” Te lang doorgaan Een groot risico dat ondernemers nu lopen is dat ze te lang doorgaan op de huidige weg. Clubeigenaar De Jong onderkent dat gevaar. „Met de kennis van nu had ik in maart al mijn personeel moeten ontslaan in plaats van loonsteun aan te vragen.” Maar ja, dat is kennis achteraf. Hij piekert zich nu suf hoelang hij geld uit de holding of privégeld in zijn zaak wil gaan steken. „Want als ik failliet ga, is alles weg.” „Ondernemers moeten een plan maken”, stelt Adriaanse. „Wat als ik geen steun meer krijg? Hoe red ik het dan? Wachten tot de economie aantrekt, is echt geen optie. Met mijn studenten hebben we mkb’ers daarover geïnterviewd. Dan kom je ondernemers tegen die diep in de put zitten, apathisch worden, relatieproblemen krijgen, soms zelfs zelfmoordneigingen. Maar er zijn ook creatieve ondernemers die meer doen dan alleen in de kosten snijden. Die een nieuwe insteek kiezen, een draai maken. Als je te weinig verandert, doe je niets meer dan de tafeltjes en stoeltjes rechtzetten op het dek van de Titanic. Dan red je het niet.” Te lang wachten Failliet gaan is de nachtmerrie van elke ondernemer. Maar als de inkomsten opdrogen en de vaste lasten door blijven lopen, is het niet altijd te voorkomen. „Ondernemers wachten vaak veel te lang tot ze surseance of faillissement aanvragen”, zegt curator Bart Louwerier. „Ze zien altijd kansen. Dat is een hele positieve eigenschap, maar het kan ook een valkuil zijn.” Louwerier vreest dat veel bedrijven met de noodsteun kunstmatig in leven worden gehouden. „Ondernemers moeten zich nu al afvragen of ze voort kunnen als de overheidssteun straks wegvalt. Als het antwoord nee is, doen ze er verstandig aan nu te onderzoeken of aanvullende maatregelen uitkomst kunnen bieden. Mogelijk door nu al zelf surseance van betaling of faillissement aan te vragen.” Surseance-aanvragen komen in Nederland minder vaak voor dan faillissementen. Bij surseance blijft de onderneming doordraaien en moeten ook de lonen doorbetaald worden. Bovendien vallen preferente schuldeisers zoals de belastingdienst en pandhouders niet onder de surseance dus lopen die betalingen door. Bij surseance moet een bedrijf dus nog over voldoende middelen beschikken en kans zien op een doorstart. Ook gebeurt het dat ondernemers surseance inzetten als tegenreactie wanneer een schuldeiser faillissement aanvraagt. Bewindvoerder Bij surseance wordt een bewindvoerder aangesteld die samen met de ondernemer kijkt welke kansen er zijn. „Als een horecaeigenaar hele hoge huurkosten heeft, die niet marktconform zijn, kan de bewindvoerder met de huurbaas in gesprek gaan over huurverlaging, bij ondernemers die kampen met hoge rentes en aflossingsverplichtingen, kan gesproken worden over een herstructurering van de schuldpositie.” Ook bij een faillissement dat zowel door de ondernemer als door schuldeisers aangevraagd kan worden, behoort een doorstart tot de mogelijkheden. Als de rechter de aanvraag heeft goedgekeurd, kan de curator personeel ontslaan en neemt het UWV de loondoorbetaling over. „Een doorstart vanuit een faillissement heeft vaak een hogere slagingskans, omdat de loonkosten doorgaans veel lager zijn. Een nadeel kan zijn dat alle zakelijke contracten opnieuw afgesloten moeten worden. Bij een doorstart vanuit surseance blijven ze gewoon geldig.” Louwerier durft niet te zeggen hoe lang de procedures duren. „Dat hangt af van de complexiteit van de zaak. Sommige surseance-zaken kunnen jaren duren.” Switch De beste manier om surseance of faillissement te voorkomen is volgens de curator om op tijd naar het businessmodel te kijken. „Kijk op tijd of je bedrijfsmodel klopt. En zo nee, of je de middelen die nog beschikbaar zijn kunt inzetten om te investeren in reorganisatie of de switch kunt maken naar minder coronagevoelige activiteiten.”