Alarm om vertrek industrie uit Europa

De Nederlandse industrie wordt keihard geraakt door goedkopere Amerikaanse concurrenten. Die profiteren van fors lagere gasprijzen en een miljardensteun uit Washington. Geïmporteerde Amerikaanse producten zijn veel goedkoper dan in Europa gefabriceerde tegenhangers. „We maken ons grote zorgen over de toekomst van de industrie”, aldus werkgeverskoepel VNO-NCW. Amerikaanse bedrijven produceren momenteel met veel goedkopere energie dan Nederlandse concurrenten. „De gasprijzen in de VS zijn een factor vijf tot soms tien keer goedkoper. Dat is ons grootste risico nu”, schetst Paul de Krom, voorzitter van de Koninklijke Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI), het dilemma voor de 380 bedrijven met 45.000 medewerkers. Voor het eerst is de import van chemische producten uit de VS groter dan de Europese export. Het dwingt Nederlandse bedrijven soms zelfs onder kostprijs te verkopen. Dat prijsverschil wordt erger naarmate lopende, nog goedkope energiecontracten aflopen, aldus De Krom. De kosten voor de producenten zullen bij nieuwe contracten drastisch stijgen. Door de veel hogere gasprijs in Europa schakelden veelgebruikers in Nederland al productie terug, zoals zinksmelter Nystar in Bladel. Aldel, de aluminiumsmelter uit Delfzijl, sloot de poort. Grote delen van chemiecomplex Chemelot draaien niet op volle toeren. Angst „De angst is dat het afschalen permanent wordt. In de VS gaat productie wel door, en veel goedkoper. Dat houd je als Nederlandse ondernemingen wel even vol, maar op een gegeven moment kiezen bedrijven voor verplaatsing van de productie naar de VS”, aldus een woordvoerder van VNO-NCW. „We krijgen zorgwekkende signalen uit de industrie. Wat enorm onderschat wordt is dat bedrijven nooit alleen werken, maar in een hele keten vol leveranciers en klanten. Tot aan de bakker op de hoek. Het vertrek veroorzaakt dan problemen in heel Nederland, ze worden meegezogen.” De Adviesraad voor Internationale Vraagstukken stelt dat Europa door de pandemie, de klimaatcrisis en de oorlog van Rusland in Oekraïne op achterstand lijkt te komen. Met zijn industriepolitiek is Nederland ’te aarzelend en passief’, waarschuwde voorzitter Bert Koenders afgelopen zomer. Ingrepen zijn volgens hem nodig om de Nederlandse werkgelegenheid overeind te houden en ’onze voorsprong op het gebied van waterstof en halfgeleiders niet verspelen.’ VNO-NCW-voorzitter Ingrid Thijssen trekt aan de bel vanwege ’de sluipende de-industrialisatie’. In Duitsland gaat industriereus BASF buiten Europa produceren. Shell verplaatste zijn hoofdkantoor uit Nederland. „En de les die we tijdens de coronapandemie hebben geleerd, is dat het cruciaal is om je eigen industrie te hebben. Niet afhankelijk te worden van bijvoorbeeld China.” Verduurzaming Om snel op grote schaal duurzamer, bijvoorbeeld waterstof, te produceren kun je niet zonder het netwerk van Shell, OCI en Airproducts, zegt VNO-NCW. „Alle zes grote bedrijvenclusters in Nederland hebben verduurzamingsplannen klaar, maar de schop moet in de grond; de uitvoering moet véél sneller”, aldus de werkgevers. Naast goedkope energie profiteren Amerikaanse bedrijven van de Inflation Reduction Act (IRA), waarmee president Biden van €369 miljard in een groenere economie pompt. Het pakket moet de hoge inflatie compenseren en tegelijkertijd investeringen in duurzamere bedrijvigheid aanjagen. Die enorme steun geldt alleen voor Amerikaanse bedrijven. „Het liefst willen wij steunmaatregelen op Europees niveau, die vergelijkbaar zijn met het IRA-pakket in de VS, dan verstoor je de onderlinge concurrentie niet”, zegt De Krom. „Als Europese landen toch ook individueel hun industrie gaan steunen, moet Nederland snel kijken naar wat voor ons belangrijke landen als Duitsland en het Verenigd Koninkrijk met hun steun voor hoge kosten van elektriciteit en gas bewerkstelligen. Maar ook Oostenrijk, Spanje en Frankrijk hebben al hun steunpakketten. We moeten oppassen dat Nederland niet structureel op achterstand komt.” Vooral Duitsland steunt zijn industrie veel eerder en ruimer dan Nederland, is de klacht uit de sector. Magneet IRA werkt op Europese bedrijven ’als een magneet’, zegt Hans Grünfeld van de VEMW, de brancheclub van vierhonderd grootverbruikers van energie in de industrie. Volgens peilingen van de Europese belangenbehartiger Erti en de European Round Table of Industrialists, met de machtigste Europese bedrijven, overweegt 15% verplaatsing van productie richting de Verenigde Staten. Wijd en zijd krijgt dit IRA-pakket complimenten. De Amerikaanse subsidie voor duurzame projecten is zeer eenvoudig via het belastingformulier te verkrijgen. „Bedrijven in de VS maken er veel gebruik van. We moeten oppassen dat we op achterstand worden gesteld”, zegt Grünfeld. De Europese Commissie bereidt acties voor, kondigde voorzitter Von der Leyen aan. „Ik hoop op een apart fonds van de Europese Unie, dat de investeringen van de IRA kan gaan compenseren voor Nederlandse bedrijven”, zegt De Krom. „Het is snel nodig om op grote schaal de industrie te kunnen verduurzamen. Want het risico van het verdwijnen van grote delen van de industrie uit Europa is inmiddels heel reëel geworden”, zegt Grünfeld. „Amerika doet wat Europa met de mondt belijdt.”

Alarm om vertrek industrie uit Europa

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Rotterdam zet in op forse groei containeroverslag: APMT verdubbelt capaciteit terminal

Man twaalf jaar na liefdesbreuk ook bijna van hypotheek ex af

Column: discussie eigendom bij nieuw pensioen is wassen neus

Opeens spuit de olieprijs 5% omhoog: ’Zorgen over banken niet weg’