’Vervuiler’, ’verstikker’. Briellenaar Siemon Bezuijen (32), de operator van kolencentrale Uniper, hoort de kritiek al jaren. Totdat het kabinet afgelopen weken opeens veel méér kolenstook eiste. Van paria zijn kolencentrales redders van Nederland geworden. Op de Maasvlakte meren aan de kade naast Uniper in de brandende zon grote schepen af. Via een kilometerslange ondergrondse transportband gaan hun geloste tonnen zwarte steenkool naar de grote oven. „Er staan hier nergens mensen meer die met scheppen de kolen in de oven gooien. Die tijd is lang voorbij”, lacht Bezuijen. Hij controleert, kijkend in het felle geeloranje vuur van vlammen die zeventig meter omhoogschieten, hoe stabiel de aanmaak van energie verloopt. In het hart van de centrale dreunt de voetbalvelden grote stoomturbine. „Ik hoef eigenlijk niet te kijken: ik voel en hoor gewoon of ze goed draaien”, zegt hij ernaast. „De fabriek is zo vertrouwd. Al checken we alles doorlopend.” ’Maatschappelijk nut’ Na een stage in 2010 ontvlamde zijn liefde voor dit vak. „Ik had als scholier bij twee chemiebedrijven rondgelopen, dat beviel niks. Dit was het meteen”, wijst hij op de dreunende turbines. „Dit heeft maatschappelijk nut, dat je met collega’s voor de samenleving bezig bent, dat geeft elke dag een goed gevoel.” Uniper levert 7 procent van alle energie in Nederland. Buiten lossen twee vrachtwagens dierenbeenderen. Naast kolen verstookt het slachtafval als biomassa, houtpellets en restanten van omliggende industrie. „Vanwege de kans op allerlei ziektes bij beesten mogen die alleen hier bij hoge temperaturen worden verwerkt”, zegt Bezuijen over verbranding bij 1400 tot 1600 graden Celsius. Een restproduct is gips, dat als samengeperste platen menig wandje in Nederlandse woningen vormt. Lagere uitstoot Maandag 20 juni, bijna half zes. Dat moment zullen ze hier niet snel vergeten. Minister Rob Jetten spoedt zich vanuit het ministerie van Economische Zaken en Klimaat naar perscentrum Nieuwspoort. Eerder, in maart 2019, kondigt het kabinet nog de sluiting van de Hemweg-kolencentrale aan. Jetten laat zich dan als D66-Kamerlid met duim omhoog (’Wij halen hem weg’) verkneukelend vrolijk fotograferen, terwijl enkele honderden mensen hun baan verliezen. Tekst gaat verder onder de video. Video: medewerkers van een kolencentrale vertellen dat ze verrast waren door het besluit. Na de uitspraak in de Urgenda-klimaatzaak beslist het gerechtshof dat Nederland de CO2-uitstoot in 2020 al ten opzichte van 1990 met een kwart moet afbouwen. Op 22 december vorig jaar besluit Jetten dat alle andere kolencentrales vanwege Urgenda nog maar op 35 procent van hun capaciteit mogen draaien. Volle bak Onderweg naar Nieuwspoort belt Economische Zaken en Klimaat Uniper-directeur Dyonne Rietveld, en minuten later meldt Jetten, krap zes maanden na het vorige besluit, dat de drie resterende kolencentrales in Nederland ’per direct’ en tot 2025 toch weer volle bak ’mogen’ stoken. De reden: Poetin gaat de Russische gaskraan mogelijk sluiten. Iedere kuub Russisch gas die niet gekocht wordt, is winst. Gas is nu ruim twee keer zo duur als voor de inval in Oekraïne. Rietveld, die vijf energiecentrales in Nederland aanstuurt, is „verrast door het moment en de snelheid van het besluit”. Als het ’economisch’ haalbaar is, zal Uniper leveren, zegt Rietveld. De centrale kan meer leveren, al hebben de drie centrales tot dan maar kolen ingekocht voor maximaal 35 procent stook. Per dag gaan er 6200 ton kolen doorheen. Die voorraden zijn niet zomaar aangevuld, zegt ook concurrent RWE. „En je betaalt de hoofdprijs omdat iedereen van gas af gaat en je kolen op de korte-termijnmarkt moet kopen”, aldus de zegsman. Dit jaar is de kolenprijs 170 procent gestegen. ’Geen vertrouwen meer in overheid’ „Dat ze in Den Haag zó makkelijk het beleid zó totaal wijzigden, met zulke grote gevolgen, ik snap het niet”, blikt Bezuijen terug op de reductie naar 35 procent. „Besef wel even hoeveel mensen van zo’n centrale afhankelijk zijn. Ik heb geen vertrouwen in de overheid meer. Ik snap die boeren absoluut”, zegt hij. „We zijn er ook met de verruiming van onze productiecapaciteit nog lang niet”, zegt Uniper-bestuurder André Bosman. „Natuurlijk, steenkool verdwijnt ooit als productiemiddel. Wij beperken al onze uitstoot al in 2035, de centrale wordt vernieuwd, steeds efficiënter. Maar er moet voor alle energiecentrales wel een toekomstplan komen. Wij draaien nu bijvoorbeeld alleen dankzij gedoogbeleid, zónder wettelijke steun van het parlement”, markeert het voormalige VVD-Kamerlid. „Ik vind dat heel twijfelachtig.” Met de enorme politieke en ambtelijke grilligheid – het kan zó draaien - kun je als bedrijf volgens Bosman geen investeringen plannen voor dertig jaar maken. „We horen niets uit Den Haag, er is geen echt overleg”, zegt hij bezorgd. „We verliezen tijd. Als Poetin de kraan dichtdraait, zijn we te laat. Dan kun je alleen met onorthodoxe methoden gaan werken. Dat is zelden optimaal.” Tot 2017 sloten vijf kolencentrales. De Hemwegcentrale kon nog zeker twintig jaar mee. De Uniper-centrale zeker dertig jaar, en met aanpassingen veertig jaar, zegt Bosman. In 2030 moeten de centrales, volgens de Kolenwet uit 2019, sowieso allemaal dicht. RWE, Uniper en Onyx vechten al maanden een robbertje met Den Haag over compensatie voor hun miljardeninvestering. Omdat de centrales hun geplande einddatum nooit zullen halen. Jetten vindt dat ze konden weten dat kolen verleden tijd worden. Geldprobleem In Nederland mag Uniper voorlopig als redder van onze energie zijn binnengehaald, het Duitse moederbedrijf met in 2021 € 164 miljard euro omzet verkeert door de hoge gasprijs in diepe crisis. Zonder Duitse miljardensteun kan het niet verder, waarschuwt topman Klaus-Dieter Maubach. Nederlandse stroom komt steeds meer van zonnepanelen en windmolens. „We zijn hier al jaren bezig met die overgang”, zegt Bezuijen op het dak. Wijzend naar de rookpluim uit de fabriekspijp: „Daar zit geen schadelijk stoffie meer in hoor, alles is eruit gefilterd. Aan die duurzaamheid wil ik komende jaren meewerken. Prachtig man”, glundert hij. In vijftien jaar moet er bij Uniper geen CO2-uitstoot meer zijn. „Ik weet voor wie ik het doe hè. Ik blijf hier, absoluut.”
12 °C:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3da99822-fb1f-11ec-a7bb-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bb2db918-173f-11ed-8335-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/34e04686-1740-11ed-bec4-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6183ba68-171a-11ed-a40c-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d9b7a530-170b-11ed-8fe7-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f5780992-172c-11ed-a7b6-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/34e04686-1740-11ed-bec4-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/955ba0e6-1632-11ed-a50e-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fd0f72f6-1594-11ed-a52d-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cd9a957c-1586-11ed-b139-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/577a3a2c-157d-11ed-943a-0218eaf05005.png)
:quality(90)/webshop.telegraaf.nl/media/catalog/product/p/h/philipstv_0004_laag_2.jpg)
:quality(90)/webshop.telegraaf.nl/media/catalog/product/c/r/cruiseachtergrond.png)