Oliestaatje Qatar zet voetbalmiljarden in als politiek wapen

Qatar is in vijftien jaar tijd uitgegroeid tot een van de belangrijkste spelers in het internationale voetbal. Van Paris Saint-Germain tot het WK en de uitzendrechten van grote competities: de investeringen hebben een gigantische vlucht genomen. En dat voor een land waar valkerij populairder is. Het is 2017. Saoedi-Arabië en een aantal andere landen stellen een strenge boycot in tegen Qatar, onder meer vanwege vermeende terreurbanden. Het kleine land ziet zich plots geconfronteerd met uitgesproken vijanden én lege schappen in de winkels, want een groot deel van de goederen worden via Saoedi-Arabië aangeleverd. De alarmbellen gaan af in Doha, vooral omdat de rivalen in Riyad proberen steeds meer landen erbij te betrekken. De emir heeft echter een belangrijke troef in handen: voetbal. Neymar en Mbappé Het steenrijke land besluit, via zijn investeringsfonds, ruim 400 miljoen euro uit te geven aan twee spelers voor Paris Saint-Germain, de Franse club die het in 2011 had gekocht. Het is wereldnieuws: de Braziliaanse grootheid Neymar en het Franse wonderkind Kylian Mbappé verkassen naar Parijs. „Daarmee gaf Qatar direct duidelijk aan dat het gewoon open for business bleef”, zegt historicus en auteur Kristian Ulrichsen. Met succes. Slechts weinig landen sluiten zich aan bij de boycot, die begin vorig jaar werd beëindigd. Niet toevallig in de aanloop naar het WK voetbal, waarop Qatar dinsdag aantreedt tegen Oranje. „Het was al vanaf het begin duidelijk dat de boycot voor het WK gestopt zou worden”, zegt Ulrichsen, die verbonden is aan het Baker Institute van de Rice University in Houston. Saoedi-Arabië is immers dol op voetbal en wil ook profiteren van het evenement. Qatar ziet voetbal als een prestigeproject dat investeerders moet lokken, maar vooral ook als een politiek wapen. „Het is in zekere zin een verzekeringspolis”, zegt Ulrichsen. „Qatar is een klein land met grote buren en ze hebben gezien wat er in 1990 is gebeurd met de Iraakse invasie van Koeweit.” Qatar wil dat de wereld om het land geeft, of in ieder geval goed kent, om buitenlandse agressie te voorkomen. Daarom investeert het ook bewust in aansprekende bedrijven als Porsche en Harrods. Ulrichsen: „Vanwege dezelfde reden richtte de vorige emir direct na zijn aantreden Al-Jazeera op.” Grof geld Maar hoe kan je je als land met slechts 300.000 burgers en een oppervlakte van een kwart van Nederland beter op de kaart te zetten dan door het gezicht te worden van ’s werelds populairste sport? Zeker als geld geen rol speelt. Qatar sleepte, al dan niet door de omkoping van FIFA-funtionarissen, de organisatie van het WK binnen, betaalde grof geld om de eerste shirtsponsor ooit van FC Barcelona te worden en pompte meer dan een miljard in PSG. Spil in het almaar uitdijende voetbalweb - via zijn investeringsfonds nam Qatar vorige maand nog een belang van 22% in de Portugese voetbalclub SC Braga - is Nasser al-Khelaifi. De voormalige tennisleraar van emir Tamim bin Hamad al-Thani is voorzitter van de Parijse voetbalclub, heeft een hoge functie binnen de UEFA en leidt zowel Qatar Sport Investments als beIn Sports, een Qatarees televisienetwerk dat honderd miljoenen kijkers heeft in meer dan veertig landen. Toch is het niet alleen voetbal waarin het staatje investeert. Qatar organiseerde al meer dan twintig internationale sporttoernooien, waaronder het WK atletiek in 2019. Het is een dominante speler in het snelgroeiende padel en was de eerste sponsor ooit van Royal Ascot, de beroemde Britse paardenraces. Ulrichsen: „Het begon allemaal met de vorige emir, die oprecht een liefde voor sport heeft.” Gasopbrengsten Het kwam in een stroomversnelling toen het land vijftien jaar geleden flink meer gasopbrengsten binnenkreeg. Van de Duitse gigant Bayern München tot de Argentijnse volksclub Boca Juniors en het kleine Belgische K.A.S. Eupen : iedereen pikt mee uit de Qatarese ruif. Met als kers op de taart uiteraard het WK voetbal, dat het land meer dan 200 miljard kost. Dat bedrag geeft volgens Ulrichsen een vertekend beeld. „Daarbij zijn ook de kosten voor nieuwe wegen, hotels en een vliegveld meegeteld. Die waren er sowieso gekomen.” De infrastructurele projecten maakten al onderdeel uit van een nationaal ontwikkelingsplan dat in 2030 moet zijn afgerond.\ Olympische Spelen Qatar was aanvankelijk van plan om mee te dingen naar de organisatie van de Olympische Spelen van 2036, maar zal daar nog eens goed over nadenken gezien de huidige golf van kritiek vanwege onder meer de mensenrechtensituatie. „Daar zal men vooraf geen rekening hebben gehouden”, aldus Ulrichsen. Het kijkt bovendien al verder om een belangrijke speler op het internationale toneel te blijven, onder meer door de gasproductie de komende jaren flink te verhogen. De Europese landen staan in de rij. De mensenrechten zullen ook dan een ondergeschikte rol spelen. Ulrichsen: „De relatie op regeringsniveau is sowieso heel anders. Het zijn met name de media en het publiek die zich nu druk maken.”

Oliestaatje Qatar zet voetbalmiljarden in als politiek wapen

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Bedrijven doen alles om mensen te houden: ’Meer loon helpt maar even’

Voedingswetenschapper Louise Fresco: ’Als elk product etiket van moreel goed of fout heeft, krijg je geen hap meer door je keel’

Veldhoven kan niet buiten ASML: ’Kneuterigheid verdwijnt nu wel’

Patiënt wil gewoon vaste medicatie ophalen