Bij de eerste staan wenselijkheden centraal zoals een ’betere wereld’, waarin huidige knelpunten worden opgelost. Het gaat daarbij vooral om een socialere economie, om minder ongelijkheid, eerlijkere belastingen en een ambitieus klimaatbeleid. Daartegenover staat een stroming die deze ambitie niet of minder heeft en ervan uitgaat dat de economische wereld op hoofdlijnen gewoon weer doordraait, zoals vóór deze crisis. Uit kiezersonderzoek, ook in ons land, komt naar voren dat een ruime meerderheid geen ingrijpende veranderingen verwacht.

Algemene Beschouwingen

Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen deze week in de Tweede Kamer ging het minder dan vroeger over de miljoennota maar vooral over het toekomstige beleid, na de komende verkiezingen. De meeste partijen zijn voorstander van minder marktdenken en een grotere rol voor de overheid. De overheid zou zich meer moeten gaan bemoeien met maatschappelijke en economische vraagstukken, zo is de boodschap. Deze grotere rol wordt verschillend ingevuld. Maar voor de herwaardering van de publieke sector die we eerder hebben bepleit, lijkt een ruime politieke meerderheid te ontstaan.

Opvallend was het betoog van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff voor een toekomst waarin de politiek zich hard gaat maken voor drie speerpunten: eerlijke handel, een sterke overheid en minder afhankelijkheid van het buitenland. Bij eerlijk handel doelt hij op het opkomen voor onze eigen ondernemers. Ze zouden beter beschermd moeten worden tegen mogelijk vals spel en monopolies van digitale reuzen als bijvoorbeeld Google en Facebook. Daarin staat hij niet alleen. Ook in andere landen liggen deze giganten onder vuur.

Sterke overheid

Voor dit speerpunt heb je volgens Dijkhoff een sterke overheid nodig die bijdraagt aan het oplossen van knelpunten en dus vooral bezig is met uitvoering. In zijn derde punt bepleit hij maatregelen waarmee Nederland minder afhankelijk in de wereld staat. Minder afhankelijk van Amerika als beschermer en van China en India, die nu nog bijna alle medicijnen en beschermingsmiddelen voor ons maken.

Maar ook minder van het buitenland voor cruciale technologie. De Nederlandse overheid en ons bedrijfsleven zouden zelf meer moeten investeren in technologie die onze toekomst mede bepaald. Die speerpunten spreken ons aan, omdat ze bijdragen aan de noodzakelijk versterking van de Nederlandse economie en het aanjagen van economische groei. Maar daaraan hangt wel een prijskaartje in de vorm van hogere overheidsuitgaven. Dijkhoff ging daar helaas nog niet op in, zodat we moeten wachten op het VVD-verkiezingsprogramma.

Tegenbegroting

Uit de gezamenlijke tegenbegroting van de linkse oppositie (SP, GroenLinks, PvdA) blijkt dat hun wens voor een groter rol van de overheid vooral neerkomt op hogere collectieve uitgaven in de sociale sfeer. Volgens het Centraal Planbureau (CPB) is daarmee een bedrag gemoeid van ruim €4 miljard. Het gaat om extra uitgaven voor zorg, sociale zekerheid, ontwikkelingssamenwerking en de cultuursector.

Daarnaast kiezen deze partijen voor een pakket aan lastenverzwaringen van per saldo €6,6 miljard euro: voor bedrijven €4,2 miljard en gezinnen €2,4 miljard. Met de tegenbegroting wordt vooral het programma van de SP uitgevoerd. De verzwaringen pakken slecht uit voor onze economische ontwikkeling en het toekomstige verdienvermogen van de Nederlandse economie. Wij kunnen ons niet voorstellen dat dit de uitkomst zal zijn van het toekomstige verkiezingsprogramma van de PvdA.

Nieuwe generatie

Om ook de komende generaties welvaart te kunnen bieden moet Nederland nu al maatregelen treffen waarmee de economische groei wordt aangejaagd, maar ook onze toekomstige economie fundamenteel wordt versterkt. Daarvoor zijn investeringen van de overheid en het bedrijfsleven nodig waarmee het verdienvermogen van de Nederlandse economie wordt vergroot.

Uit het Kamerdebat blijkt niet dat politiek Den Haag zich daarover zorgen maakt. Eerder schreven we al dat daar nog steeds de gedachte overheerst dat Nederland een sterke economie heeft die tot de beste van de Europese Unie behoort. Tot voor kort was dit, mede dankzij ons aantrekkelijke vestigingsklimaat, inderdaad het geval. Maar inmiddels is door verschillende internationale ontwikkelingen onze economische positie is verzwakt. Zo worden we als handelsland extra hard getroffen door de wereldwijde opmars van anti-vrijhandel en protectionistische maatregelen van landen. Daardoor krijgt onze belangrijke exportsector die voor veel werkgelegenheid en welvaart zorgt, te maken met een lagere omzet die zich vertaalt in minder banen en economische groei.

Vestigingsklimaat

Doordat ons bedrijfsvestigingsklimaat door verschillende ontwikkelingen is verslechterd, dreigen we internationale investeerders en buitenlandse ondernemingen te verliezen. Bij deze verslechteringen gaat het vooral om hoge werkgeverslasten, een guurder fiscaal klimaat, een vijandige houding tegen internationale bedrijven, een gebrek aan technisch opgeleide werknemers en een toegenomen overheidsbureaucratie.

Het valt ons ook op dat politiek Den Haag te weinig oog heeft voor het feit dat in de huidige digitale wereld het bedrijfsklimaat ingrijpend is gewijzigd. Steeds meer ondernemingen veranderen in digitale economische platforms en we zien bedrijven waarbij slimme software steeds belangrijker wordt. In vergelijking met de situatie in de oude economie kunnen deze ondernemingen snel en simpel naar het meest aantrekkelijke vestigingsland verhuizen. Nederland is daarop niet voorbereid.

Verdienvermogen

In het Kamerdebat werd nauwelijks aandacht geschonken aan een investeringspakket om onze economie aan te jagen en ons verdienvermogen te versterken. Wij hebben eerder een pakket voor het mkb voorgesteld. Het zogenoemde groeifonds kreeg in de Kamer terecht een onvoldoende en links probeerde ook gehakt te maken van de zogenoemde baangerelateerde investeringskorting. Met deze fiscale investeringskorting wil het kabinet bedrijven stimuleren om ondanks de crisis toch te gaan investeren.

Gezien de inzakkende bedrijfsinvesteringen zijn deze hard nodig voor groei en extra banen. Er zijn best kritische kanttekeningen te maken bij deze aftrek, maar links wekte vooral de indruk geen geld aan bedrijven te willen uitgeven. Maar voor alle linkse wensen zijn bedrijven broodnodig. Daarom zou deze aftrek ook voor de links acceptabel moeten zijn, als die wordt gericht op het mkb en wordt gekoppeld aan klimaatinvesteringen en techinnovaties.