Hoe komt het dat we soms praten in onze slaap?

Onverstaanbaar gebrabbel, geschreeuw of onsamenhangende monologen: veel mensen praten weleens in hun slaap. Hoe komt dat en is het ook ergens goed voor? Twee slaapexperts over somniloquy, oftewel praten in je slaap. ’Ieeeehh!!” Mijn vriend schrok onlangs wakker toen ik midden in de nacht begon te schreeuwen. Hij dacht dat ik een nachtmerrie had en probeerde me gerust te stellen. Maar voor zover ik weet, was er van een enge droom geen sprake. In no time was ik weer vertrokken. Het was zeker niet de eerste keer dat ik midden in de nacht begon te roepen, als ik mijn partner moet geloven. Of ik mompel wat vaags. En met mij vele anderen. Hoeveel mensen weleens in hun slaap praten, is niet helemaal duidelijk. Volgens Marike Lancel, somnoloog en bijzonder hoogleraar slaap- en psychopathologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, komt dat niet alleen doordat er relatief weinig onderzoek naar dit fenomeen is gedaan, maar simpelweg ook omdat je je er niet bewust van bent als je het doet. „Een ander moet je dat vertellen of je moet er zelf wakker van worden”, verduidelijkt Lancel. „Maar als je mensen vraagt of zij weleens slaappraten, dan zullen de meesten dat beamen.” Ook Hans Hamburger, neuroloog, somnoloog en oprichter van het Amsterdam Slaap Centrum, zegt dat het vaak voorkomt. Hij schat dat twee à drie procent van de volwassen Nederlanders in zijn slaap praat. „Bij kinderen komt het vaker voor: zo’n achttien procent van de kleintjes onder de tien jaar doet het en in de leeftijd van tien tot achttien jaar gaat het om vijf procent”, zegt Hamburger. Praten in de slaap, met als officiële term somniloquy, wordt gezien als een vreemde gedraging in de slaap. Hamburger: „Sterker nog: het is een slaapstoornis die net als slaapwandelen, plots verward wakker worden, kreunen, bedplassen en tandenknarsen valt onder één van de zes slaapstoornissen: de parasomnie. Praten in de slaap komt verreweg het meest voor.” Lichte vorm Volgens Hamburger lijden „een heleboel mensen” aan parasomnie. „De meesten hebben een lichte vorm en praten alleen in hun slaap, maar combinaties komen ook vaak voor: dat mensen bijvoorbeeld ook tandenknarsen.” Erfelijkheid speelt vermoedelijk een rol bij somniloquy, zegt de neuroloog. „Zeker is in ieder geval dat drugs- en alcoholgebruik en slaaptekort parosomnieën kunnen verergeren.” De mensen die slaappraten, doen dat volgens Hamburger al sinds hun jeugd. „Mocht je dat nog nooit hebben gedaan, dan is het onwaarschijnlijk dat je op je boven je dertigste opeens gaat praten in je slaap.” Somniloquy mag dan als een stoornis worden gezien, volgens hoogleraar Lancel is het niets om je zorgen over te maken. „Dat zou ik pas doen als slaappraten je dagelijks functioneren belemmert. Als je je er bijvoorbeeld zo erg voor schaamt dat het je zelfbeeld beïnvloedt, of als je je partner elke nacht wakker houdt.” Praten in de slaap komt voor in elk slaapstadium. Sommige mensen houden ingewikkelde monologen of dialogen met een ander, terwijl anderen wartaal spreken of maar een paar woorden mompelen. Dat laatste komt het meest voor, weet Lancel. „Of je maar wat brabbelt of volledige gesprekken voert, hangt vooral af van het slaapstadium waarin je je bevindt.” De meeste parasomnieën komen vooral voor tijdens de diepe slaap, maar slaappraten kan in elke fase gebeuren. Een stem klinkt voor partners vaak anders, monotoner, omdat het voor de slaappraters onmogelijk is om zichzelf te corrigeren. In diepe slaap kun je ook slaappraten, maar, zo zegt Lancel: „Dan is het wat vaag en onduidelijk. Meestal blijft het bij één tot vijf woorden en het woordje ’nee’ komt het meest voor.” Tijdens de rem- of droomslaap die zich elke negentig minuten herhaalt en waarin onze ogen snelle bewegingen maken, zijn onze hersenen heel actief. Ons brein is dan onder meer bezig om informatie te verwerken, maar de spieren zijn volledig ontspannen. Lancel: „Er gebeurt dan van alles in je hoofd, maar voor de buitenwereld ben je niet te bereiken. Toch kan het in die fase voorkomen dat je spieronderdrukking tijdelijk niet werkt, waardoor je volledige gesprekken kunt voeren die ook grammaticaal in orde zijn.” Moedertaal Mensen spreken in hun slaap voornamelijk in hun moedertaal, maar een andere taal kan ook voorkomen, zo weet de hoogleraar uit eigen ervaring. „Ik heb tien jaar in Duitsland gewoond en gewerkt en in die periode zei mijn man weleens dat ik Duits sprak.” Zowel Hamburger als Lancel zeggen dat slaappraten geen specifieke functie heeft. „Leuk is wel dat het een toevallig inkijkje in de hersenen biedt. Wat gebeurt daar eigenlijk? Mensen spreken als het ware hun dromen uit”, zegt Lancel. Dat betekent volgens haar zeker niet dat slaappraters ook de waarheid spreken of geheimen onthullen. „Je kunt van alles roepen tegen de persoon met wie je in je slaap bezig bent of tegen degene naast je ligt, maar dat wil niet zeggen dat het om veelbetekenende gesprekken gaat.” Zij lacht: „Je kunt vannacht dus met een gerust hart gaan slapen.” Slaaphygiëne Minder praten in je slaap? Een goede nachtrust is belangrijk, dus zorg voor een goede ’slaaphygiëne’. • Ga op regelmatige tijden naar bed en sta elke dag op hetzelfde tijdstip op. • Voorkom piekeren. Tobben en je zorgen maken (ook over niet kunnen slapen) zorgen ervoor dat slaapkwaliteit achteruitgaat. • Zorg overdag voor rust- en ontspanningsmomenten. Stress en spanning kunnen de slaap verstoren. Zoek voldoende ontspanning door bijvoorbeeld te wandelen of te lezen. • Mijd drugs en alcohol, die beïnvloeden de slaapkwaliteit. Ook koffie, energiedrank en nicotine maken de slaap onrustig.

Hoe komt het dat we soms praten in onze slaap?

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Spijt: ’Nooit meer een dieet!’

Mogelijk verband tussen zwangerschap en gehoorverlies

Lars (24) ontmoette zijn vriendin dankzij de Renault Fuego: ’Wordt onze trouwauto’

Dit is waarom een reis door Kentucky op je bucketlist zou moeten staan