Coronavirus leidt tot bezinning

De Duitse vertaling van mijn roman Tsjaikovskistraat 40 zou er officieel worden gepresenteerd. Mijn vertaler Ulrich Faure die ook Rob van Essens prachtroman De goede zoon had vertaald en met wie ik samen in Leipzig zou optreden, raakte acuut in een depressie. „We vinden het vreselijk jammer, maar wat kunnen we doen?” lamenteerde de pr-medewerker van mijn Duitse uitgever door de telefoon vanuit Berlijn. „Het enige goede aan dit alles is dat ik gouden tijden voorspel voor de literatuur. Met alle ontwrichtende gevolgen en maatregelen is de corona-uitbraak net zoiets als oorlog: de mens gaat zich weer bezinnen. Dat alles in het leven niet zomaar vanzelfsprekend is. Literatuur en religie zijn daarbij belangrijk.” De voordracht die ik op de Nederlandse ambassade in Berlijn zou houden, was niet afgelast. Zo vertrokken mijn vrouw Julia en ik daags na het Boekenbal met de trein van Amsterdam CS naar de Duitse hoofdstad. Vlak nadat we Hannover waren gepasseerd, belde een vriend vanuit Sint-Petersburg. „Jongens, weten jullie het? Het is een puinhoop hier. Jullie moeten beslist niet terugvliegen vanuit Duitsland! Ga eerst terug naar Amsterdam. Als je bij terugkeer in Rusland de lichtste coronaverschijnselen vertoont, al ben je alleen verkouden, dan moet je verplicht twee weken thuis in quarantaine blijven.” Hij voegde eraan toe: „Als je dat niet doet, kunnen ze je vijf jaar de bak in gooien.” Zo laks als Rusland in het begin reageerde, zo draconisch zijn de reacties nu. Naast Duitsland staan China, Zuid-Korea, Italië, Spanje en nog een aantal andere landen op de lijst van landen die Rusland als haarden van het virus ziet. Het zou me niet verbazen als bij verschijning van dit stukje ook Nederland op de lijst staat. Hopelijk ben ik dan weer terug in Rusland. De laatste dagen moet ik denken aan de Russische schrijver Vladimir Maksimov (1930-1995) die in de jaren 70 van de vorige eeuw uit de Sovjet-schrijversbond werd gezet vanwege zijn controversiële boeken en die uiteindelijk naar Frankrijk emigreerde. In zijn roman Quarantaine verhaalt Maksimov over een kleurrijke groep mensen die in een trein van Odessa naar Moskou ineens naar een zijspoor worden gedirigeerd en daar wordt vastgehouden omdat er een cholera-epidemie is uitgebroken. Omsingeld door soldaten, kunnen ze geen kant op. Al snel breken paniek en angst uit die men eerst met wodka probeert te bezweren. Natuurlijk staat de trein in de roman symbool voor de toenmalige USSR: een land dat men in die tijd niet zomaar kon verlaten. Tegen de apocalyptische achtergrond van de epidemie beginnen de reizigers elkaar verhalen te vertellen over hun levens, dromen, liefdes en lijdenswegen. Men klaagt dat veel (jonge) schrijvers van nu amper interessante boeken schrijven omdat ze niets hebben meegemaakt. Gaat de huidige corona-epidemie dit veranderen? Ongetwijfeld. De literatuur is zowel de vrij- als de vluchtplaats voor bezinning. Net als kerken. In Skylines berichten onze correspondenten in Parijs, Moskou, Londen en Berlijn over wat hen opvalt.