Ogen open voor de natuur in Nederland

Als natuurnieuwsgierige keek film- en programmamaker/producent Rik van der Linden (40) altijd al verwonderd naar het landschap en dat gebeurde de afgelopen jaren alleen maar vaker.

Met de app ObsIdentify bracht hij eerst de planten in de berm op naam, maar al gauw dartelde hij door veldjes om vlinders, kevers, bijen en libellen te fotograferen en te determineren, vertelt hij.

Zo stuitte hij twee jaar geleden op de website van Waarneming waar al die data terechtkomen. Niet zozeer de ingevoerde waarnemingen maar de profielen van de deelnemers intrigeerden.

„Iemand had maar liefst 700.000 vogels ingevoerd, waarvan de eerste op 1 januari 1954. Een ander had in zijn eigen tuintje in één jaar meer dan duizend verschillende soorten gezien. En er was iemand die het geluid van een overvliegende kwak om 3.14 uur ’s nachts had ingevoerd!”

Eindeloze bron

Van der Linden vroeg zich af wie de mensen achter de profielen zijn en besloot er een aantal te volgen voor een documentaireserie. De afgelopen twee jaar ging hij op pad met waarnemers. Nederland telt er naar schatting 1,5 miljoen: mensen die nauw betrokken zijn bij verschillende natuurorganisaties en zich regelmatig voor de natuur inzetten. Daarnaast zijn er degenen die zich tijdens een wandeling verwonderen over de natuur, haar systeem en de rol van de mens daarin.

Verwonderaars, noemt hij ze. „Ze zijn een eindeloze bron van verhalen. Iedereen heeft een andere kijk op zijn omgeving, andere drijfveren en een ander karakter. Veel verwonderaars hebben hun eigen niche zoals een vogelsoort, planten of mossen. Vaak mensen met veel kennis, nieuwsgierigheid, ontzag en liefde voor de natuur en het leven.”

De waarnemers en hun waarnemingen zijn niet alleen interessant voor Van der Linden en zijn documentaire De verwonderaars, waarvan de eerste aflevering inmiddels online staat. Zij zijn ook waardevol voor natuurorganisaties en uiteindelijk voor iedereen.

Iedereen is een verwonderaar

„Ze tellen broedvogels, vlindersoorten, wilde bijen of salamanders in een specifiek gebied en brengen zo de biodiversiteit in kaart. Er zijn talloze tellingen waaraan veel mensen vrijwillig meedoen omdat ze graag een bijdrage willen leveren aan de kennis van natuur in Nederland. Daarnaast zijn er steeds meer projecten waarbij ook minder doorgewinterde natuurliefhebbers wordt gevraagd mee te doen, zoals de tuinvogeltelling.”

Na twee jaar onderzoek durft Van der Linden te stellen dat in ieder van ons wel een verwonderaar schuilt. „Alleen hebben we niet allemaal de kans gehad om dat tot uiting te laten komen. De een omdat-ie niet heeft leren kijken, de ander omdat-ie niet door natuur wordt omringd of omdat-ie is vergeten hoe hij zich erover moet verwonderen.”

„Toen ik de natuur vlakbij als iets wonderlijks ging beschouwen, werd er bij mij iets in beweging gezet waardoor ik open ging staan voor verandering. Hopelijk werkt dat bij anderen ook zo. Ik denk dat we onszelf tekortdoen als we niet openstaan voor die bezielde wereld omdat die simpelweg gelukkig maakt en betekenis geeft.”