Petten kern van medische wereld

Een kleine stap terug in de tijd naar het basisboek scheikunde uit uw middelbare schooltijd, leert dat de kern van atomen is opgebouwd uit protonen en neutronen. In een chemisch element staat het aantal protonen vast. Het aantal neutronen niet. Atomen met dezelfde hoeveelheid neutronen noemen we isotopen. Veelgebruikt in de medische wereld zijn bijvoorbeeld Molybdeen-99 voor onderzoek naar hart- en vaatziekten en kanker, Xenon-133 voor longonderzoek en strontium-89 voor behandeling van botkanker. Wanneer de isotopen radioactief gemaakt worden - door er hoogenergetische deeltjes tegenaan te schieten - worden ze met name voor diagnostiek geschikt. Artsen kunnen de sporen die zo’n radioactief deeltje achterlaat, gebruiken om organen op hun werking te controleren of tumoren op te sporen. De werking is vergelijkbaar met contrastvloeistof, zou je kunnen zeggen. Daar is vaak haast bij geboden, binnen enkele dagen nadat de deeltjes de reactor verlaten is de radioactiviteit nagenoeg verdwenen. Behalve voor diagnostiek, worden radioactieve isotopen ook steeds vaker gebruikt voor het op maat behandelen van bijvoorbeeld tumoren. De isotopen kunnen gekoppeld aan een niet- radioactieve stof naar een specifieke plek in het lichaam van de patiënt geleid worden. De groei van het aantal welvaartsziekten, de vergrijzing en de opkomst van een middenklasse die gezondheidszorg kan betalen in opkomende landen in met name Azië, en de steeds grotere variatie aan behandelingsmethoden waar ook isotopen bij gebruikt worden, zetten de zekerheid dat isotopen geleverd kunnen worden onder druk. Sinds Canada zijn reactoren wegens ontwerpfouten heeft moeten sluiten, is er in Noord-Amerika geen productie meer. De Amerikanen leunen tegenwoordig deels op Petten. In Australië staat ook een splinternieuwe reactor, en België produceert eveneens voor de wereldmarkt. Verder zijn er een aantal kleinere, lokale reactoren actief. De meeste zullen in het komende decennium echter moeten sluiten, vanwege hun leeftijd. Zo stamt de reactor in Petten uit 1960. Plotse tekorten veroorzaakt door onderhoudswerk en storingen resulteerde de afgelopen jaren wereldwijd in schaarste. In 2009 besloot de Nederlandse overheid daarom een nieuwe reactor te laten bouwen, op voorwaarde dat marktpartijen die bouw wilden financieren. Afgelopen vrijdag informeerde minister voor Medische Zorg en Sport Bruno Bruins op de valreep van het zomerreces de Tweede Kamer over de goede voortgang van de gesprekken met geïnteresseerde partijen. Afgelopen maand meldde deze krant al dat PGGM, de belegger van het pensioengeld van onder meer het verplegend personeel en de huisartsen, een deel van de naar schatting €800 miljoen op tafel wil leggen. De belegging zou immers uitstekend bij haar achterban passen. In Nederland alleen al zijn vijftig ziekenhuizen met nucleaire geneeskunde, 500 medisch specialisten die er mee werken, en afgelopen jaar werden er 418.000 behandelingen mee gedaan. In 2025 moet de nieuwe reactor in bedrijf zijn, zodat de oude kan sluiten. In Petten zelf zijn de meningen verdeeld over de komst van een nieuwe reactor. Onder meer vanwege zorgen over radioactief afval dat bij de productie van isotopen vrijkomt en in Zeeland moet worden opgeslagen. In België hebben ze daar een oplossing voor: ze gaan het afval recyclen.