Amsterdam bierstad

’Bier was slapper dan nu”, vertelt de schrijver van boeken over het schuimend vocht. „Het lichte of scharrebier dat de gewone man dronk had maar een paar procent alcohol. Maar het was beter dan water dat lang niet overal schoon was.” Biertol De bierconsumptie lag tot in de 17e eeuw op circa 400 liter per persoon per jaar, zo’n vijf keer hoger dan nu. Elke zichzelf respecterende stad had een tiental brouwerijen. Maastricht telde er lange tijd meer dan honderd. Amersfoort in de 14e eeuw zelfs 350. Amsterdam had niet zoveel brouwbedrijven, maar de stad was lange tijd het centrum van de bierhandel aan de Noordzee. Dit had het oorspronkelijke vissersdorp te danken aan de Hollandse graaf Willem II die de bewoners in de 13e eeuw het recht gaf om biertol te eisen. Daardoor móésten schepen met buitenlands bier de haven van Amsterdam aandoen. Economisch was de brouwnijverheid van groot belang, bieraccijns zorgde voor het merendeel van de stedelijke inkomsten. In de 18e eeuw daalde het bierverbruik dramatisch door de opkomst van nieuwe dranken als koffie, thee, cacao en jenever. Ook het aantal brouwerijen nam af. Pilsen De mechanisatie in de tweede helft van de 19e eeuw bracht nog grotere veranderingen: De ambachtelijke brouwerijen werden verdreven door industriële ondernemingen, zoals Heineken’s Bierbrouwerij van de jonge ondernemer Gerard Heineken die in 1863 de biermarkt betrad door Stoombrouwerij De Hooiberg te kopen. Een nieuw soort, laaggistend bier, het ’Beijersch’, veroverde de markt. Daartoe behoorde ook de goudgele drank uit Pilsen in Bohemen, het pilsener bier. Dit type kon in grotere hoeveelheden worden gebrouwen dan het traditionele hooggistende bier. Deze ontwikkeling betekende niet alleen de doodsteek voor de ouderwetse brouwers, maar ook voor veel eeuwenoude biersoorten. Door de schaalvergroting waren er van de 500 brouwers die ons land rond 1900 nog telde, zoals de Hengelosche bierbrouwerij, De Drie Hoefijzers in Breda en De Zwarte Ruiter in Maastricht, in 1980 nog zestien over. Het bieraanbod was vrijwel alleen nog pils. In de tweede helft van de 20e eeuw was het bruisende drankje een aantal jaren uit de gratie omdat het gerst op rantsoen was met als gevolg dat het bier slap was en de consumptie in 1949 een historisch dieptepunt bereikte. „De brouwers probeerden daarop het vertrouwen in hun product te herstellen door een gezamenlijke campagne met de leus Het bier is weer best”, weet Edo Dijksterhuis. De jaren zeventig zagen een voorzichtige opleving van de biercultuur, die in het laatste decennium in een stroomversnelling raakte. Anno 2020 wemelt het weer van de ambachtelijke brouwerijen, zoals Jopen in Haarlem en Kompaan in Den Haag. Dranklokaal Amsterdam heeft er inmiddels 45, van Oedipus tot Butcher’s Tears en net zo veel biercafés die soorten schenken als Bloesem Blond van Gebrouwen door Vrouwen en India Pale Ale van brouwerij ’t IJ.” Gelukkig bestaat het oudste café ook nog steeds, het 416 jaar oude dranklokaal De Druif op het Rapenburgerplein. Volgens Edo Dijksterhuis de stamkroeg van onze nationale zeeheld Piet Hein. Of hij er een pint dronk of een likeurtje is niet bekend. Voor een nieuwe datum voor de opening van de expositie: Amsterdammuseum.nl