’Uitgestorven’ mier leeft in N-Brabant

,,Dat is heel erg mooi!”, jubelt mierenexpert Jinze Noordijk van EIS Kenniscentrum Insecten. ,,Want de amazonemier is veertien jaar geleden voor het laatst waargenomen. We hielden er rekening mee dat hij niet meer in ons land voorkwam.” Noordijk is een van de mensen die de afgelopen jaren de hei op gingen om de amazonemier te zoeken. Geen sinecure, want het diertje komt eigenlijk zelden tot nooit haar nest uit. Slechts op zeer warme dagen als de temperatuur richting de dertig graden gaat, verlaat een legertje amazones na drie uur ’s middags het nest. ,,En dat doen ze maar een half uur tot hoogstens een uurtje. Dus het is opletten geblazen en kun je ze bij toeval tijdens een strooptocht ontdekken.” Bijzondere leefwijze Gelukkig is Noordijk niet alleen. Ook hij kan bogen op een ‘legertje’. Deze zoekers van de landelijke mierenwerkgroep trokken er bij gunstig weer op uit in de hoop amazonemierenwerksters te vinden. Tekst gaat verder onder de foto. Dat de mier zelden buiten komt, heeft alles te maken met de bijzondere leefwijze. De amazonemier – het beestje is vernoemd naar een mythisch volk van vrouwelijke strijders die op strooptocht gingen – is een slavendrijver en kan niet zelfstandig leven. Om een kolonie te beginnen, moet de koningin een nest van een renmier kraken en de boel overnemen. De werksters van de renmier gaan voor haar aan het werk. Vervolgens maakt de koningin haar eigen werksters die zelf ook niet zoveel doen om de kolonie in stand te houden. Noordijk: ,,Het enige wat ze doen is een paar keer het nest verlaten om bij andere nesten de poppen van renmieren te roven. Die poppen worden teruggebracht naar het gekraakte nest, komen uit en die denken dan: dit is mijn thuis en gaan dan voor de amazonemier aan het werk. Het zijn echte slavenhouders.” Gemis aan open vlaktes Nederland kende in vroeger tijden meer heide en minder bos. Deze open vlaktes waren ideaal leefgebied voor de warmteminnende mierensoort. Vroeger kwamen de amazones voor in Limburg, Noord-Brabant, Gelderland en Utrecht. De laatste waarneming dateerde uit 2005 op De Plateaux in het zuidoosten van de provincie Noord-Brabant. ,,Nu zijn er meer steden, akkers en bos”, verklaart Noordijk. ,,Daardoor zijn er veel heidesoorten weggevallen. Denk ook aan de korhoen die vanuit de heide zo een akkertje op vloog of valkruid dat welig tierde.” De amazonemier werd niet geheel toevallig herontdekt op de hei van De Plateaux. Twee Vlaamse inventariseerders - die eigenlijk op zoek waren naar kevers - spotten amazonemierwerksters. Door nader onderzoek ter plekke kon EIS twee nesten lokaliseren. ,,Prachtig natuurlijk!”, vindt Noordijk, helemaal omdat Natuurmonumenten zich gaat inzetten om de nesten en de biotoop te beschermen en deze uitzonderlijke mierensoort voor ons land te behouden.