De ’vergeten’ plekjes van Volendam die een bezoekje waard zijn

Samen met Jaap Smit, ook wel Mittes genoemd, die sinds zijn pensioen als gids in zijn woonplaats werkt, lopen we over de Dijk in hartje Volendam. Hier en daar Aziatische en Zuid-Amerikaanse toeristen. Volendammers zie je hier nauwelijks. Onder aan de Dijk ligt de haven. Ondanks het slechte weer kunnen we aan de overkant Almere zien. Gids Mittes ergert zich een beetje aan de drukte: „We hebben zoveel mooie plekjes, maar de toeristen willen maar één ding: de Dijk zien en souvenirs kopen. Daarop spelen de ondernemers natuurlijk in.” Hij doelt op de ruim tien fotozaken waar je in traditionele klederdracht op de foto kunt. Bij verschillende restaurantjes worden typisch Hollandse lekkernijen aangeboden: pannenkoeken, poffertjes, stroopwafels. Maar de Dijk, waar Mittes graag fietst als de mensenmassa het toelaat, heeft zoveel meer plekjes waar ook bij mag worden stilgestaan. Zoals de haven met de tientallen kotters en zeilschepen die goed het belang van de visserij voor Volendam weergeven. Ze worden nu voor de pleziervaart verhuurd. Mittes, tijdens rondleidingen altijd gekleed in klederdracht of ’in burger’ zoals de Volendammers het noemen, neemt ons mee naar de haven waar drie houten schepen naast elkaar liggen. De VD 172 is hem vooral dierbaar; deze is van zijn opa geweest. Het schip is nu in beheer van Vereniging Botterbehoud die het verhuurt. De lange steiger achter de boten is een geliefd punt voor toeristen die met het vissersdorp op de achtergrond op de foto willen. Wanneer we langs de schepen lopen, fotografeert een Aziatisch stel stel erop los. Aan de overkant van de boten is het monument gelegen dat is opgedragen aan de slachtoffers van de nieuwjaarsbrand in 2001. Daarbij kwamen veertien jonge Volendammers om en raakten enkele honderden ernstig verbrand. Mittes: „Het is bijna twintig jaar geleden, maar iedereen in Volendam weet nog precies waar hij was ten tijde van de ramp.” Het pand waar het getroffen café Het Hemeltje zat, heeft lang leeggestaan. Sinds een aantal jaar is er Experience Volendam gevestigd, een interactief museum waar je de plaats beter leert kennen. Via een vr-bril kun je de Zuiderzee-stormvloed van 1916 ervaren. Je drijft in een bootje langs de daken van de St. Jozefstraat. Mittes: „Het geeft een goed beeld hoeveel water er door de straten van Volendam stroomde.” De cursus ’Volledams proaten’ leert je meer over het dialect. Als je iets over de ’palingsound’ (muziek begonnen bij The Cats) of palingroken wilt weten, kun je ook bij de Experience terecht. Schilderijen We lopen naar het einde van de Dijk waar het beroemde Hotel Spaander is gevestigd. In het pand uit 1881 verbleven eind 19e eeuw talloze kunstschilders uit verschillende landen. Het restaurant/café hangt dan ook vol met schilderijen die de arme kunstenaars soms achterlieten om hun rekening te betalen. „Overal ter wereld vind je nog schilderijen, gebaseerd op ons dorp”, zegt Mittes trots. De winkel van de moeder van Bart Smit, oprichter van de gelijknamige speelgoedketen, staat net achter de Dijk. Smit woont nog altijd in zijn geboortedorp en Mittes komt hem regelmatig op de fiets tegen: „Zo gaat dat hier.” Sloop Wie monumentale gebouwen in Volendam wil bezichtigen, komt van een koude kermis thuis. Als het even kan, worden oude huizen gesloopt en in dezelfde stijl weer nieuw opgetrokken, maar dan een stuk groter. De woningen zien eruit om door een ringetje te halen. Snoep De snoepwinkel van mevrouw Aaltje Karels die sinds eind 19e eeuw generatieslang in de familie was, sloot in 1975 de deuren. Het origineel in het Volendamse wijkje Doolhof wordt nu bewoond. Een replica van het zaakje, mét snoep, is te vinden in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen.