Terug in de tijd in het Deense Sønderjylland

Bam! De knal klinkt zo hard en intens dat we hem in ons lijf voelen. Soldaten laden opnieuw en dan volgt nog een knal. Witte rook uit het geweer zweeft stilletjes naar boven totdat deze is verdwenen en het uitgestrekte landschap weer net zo vredig aandoet als een paar minuten eerder. We kijken uit over glooiende groene heuvels met in de verte de plaatselijk beroemde Dybbøl-molen. Op korte afstand ligt het schilderachtige middeleeuwse kuststadje Sønderborg. We zijn in het plaatsje Dybbøl in Sønderjylland, zoals de Denen de regio grenzend aan Noord-Duitsland noemen. Hier werd in 1864 de grote slag met de Pruisen gevoerd. Duizenden Deense soldaten verloren in een ongelijke strijd het leven in de loopgraven. Bij het Historisch Centrum Dybbøl houden ze de gedachte aan die verwoestende oorlog in stand. Acteurs vertellen over de kleding die zij droegen en om hun presentatie nog levensechter te maken, demonstreren zij op gezette tijden hoe soldaten destijds hun wapens prepareerden én afschoten. Hoe zwaar de strijd voor de jonge Deense mannen moet zijn geweest, wordt pijnlijk duidelijk. Niet alleen waren zij in de minderheid, ook op wapengebied liepen zij hopeloos achter op het Pruisische leger dat de modernste technieken in de strijd gooide. Uitkijkend over het lieflijke Deense landschap is het moeilijk voor te stellen welke gruwelijke strijd destijds plaatsvond. Maar wie Sønderjylland bezoekt, komt de erfenis van oorlogen en veldslagen om het strategisch gelegen gebied overal nog tegen. Zoals in het Historisch Centrum of in slot Sønderborg waar je ziet hoe het er in de middeleeuwen aan toe ging. Om hun tegenstanders zo ernstig mogelijk te verwonden, gebruikten ridders bijvoorbeeld zwaarden met drie in plaats van twee scherpe zijden. Een driehoekige wond kan niet sluiten, dus overleed het slachtoffer niet direct, dan wel later aan een ontstoken wond. Smokkelaars Het Gendarmenpad is een 84 kilometer lange route langs het water van waaruit de Deense wachters van 1920 tot 1958 de grens bewaakten tegen vooral smokkelaars. Tegenwoordig is het een van de mooiste wandelroutes van het land. Wij pakken een stukje bij Vemmingbund. In het lage water van de branding zien we krabbetjes, kwalletjes, visjes en eenden. In de verte de oneindige zee. Zuid-Jutland is met een kleine 230.000 inwoners dunbevolkt, maar heeft naast zijn fijne natuur ook leuke stadjes en dorpjes. Rijdend door het landschap vallen ons onderweg de vele Deense vlaggen op. „Je vindt geen Deen zonder vlag”, weet de Nederlandse Gerda Bouma die al vele jaren in Sønderjylland woont. „Ze grijpen elke gelegenheid aan om hem te hijsen. Bij mij thuis wappert-ie vandaag ook omdat mijn zoon jarig is.” Het is een erfenis van de beladen geschiedenis van het land. „Zelfs toen de Deense vlag tijdens de bezetting door de Pruisen was verboden, vonden mensen een manier om hun liefde en trouw aan het land te tonen”, legt Bouma uit. „Zo zie je op veel plekken nog steeds de rode berk met zijn donkerrode bladeren die in de herfst bloedrood kleuren. Een lange neus van de boeren naar de bezetter.” Banket De Zuid-Deense koffietafel is nog zo’n erfenis die met trots in ere wordt gehouden. Het feestelijke banket van maar liefst 21 taarten en koekjes stamt uit de tijd dat de Denen door hun Pruisische bezetters werd verboden om tijdens bijeenkomsten alcohol te schenken. Dus besloten zij hun vergaderingen met eigen baksels op te leuken. Iedereen maakte wat hij zich kon veroorloven, van karige koekjes tot rijkversierde taarten. Zo’n uitgebreide feesttafel willen we beleven, dus bezoeken we het centrum van Sønderborg met zijn vrolijk gekleurde huisjes en schilderachtige haven. Helaas grijpen we mis. De koffietafels worden alleen in het weekeinde geserveerd en reserveren is een must. Maar we zijn hier nu toch, dus lunchen we traditioneel met smørrebrod bij Den Gamle Kro (de oude herberg), een van de oudste eetgelegenheden van het stadje. Allesbehalve zoet, maar het Deense roggebrood met een keur aan hartig beleg is zeker de moeite waard. Na de lunch wandelen we een eindje door de oeroude bossen van Nørreskoven aan de oostkust van het schiereiland Als. Het bos grenst aan een strand van grote keien en kiezels met opnieuw uitzicht over zee. Wanneer we een uurtje later het westelijk gelegen schiereiland Rømø oprijden, kan het contrast niet groter zijn. We kijken uit over het breedste strand van Europa, soms wel vier kilometer breed. Zo groot dat je er zelfs met de auto op mag rijden. IJsmassa Die totaal verschillende gezichten zijn tekenend voor de natuur op Sønderjylland. In de ijstijd hield de kruipende ijsmassa ergens halverwege op, met als gevolg stuwwallen en kliffen aan de ene kant en aan de andere kant een landschap zo plat als een dubbeltje, op een heuveltje hier en daar na. Die avond eindigen we op Rømø in de wellness van ons vakantieresort. Om de volgende ochtend in ons huis óp de golfbaan wakker te worden met in de verte uitzicht op Noordzee, waar net een veerpont voor de opkomende zon langsvaart. Het gevoel van Sønderjylland als levend schilderij. Zo kom je er Zuid-Jutland ligt op zo’n 600 kilometer van Utrecht, ongeveer zeven uur rijden. Wegopbrekingen in Duitsland kunnen deze tijd echter beïnvloeden, probeer daarom vóór het middaguur voorbij Hamburg te zijn. We verbleven bij Enjoy Resorts in Gråsten en Rømø. Beide hebben een fijn (kinder)zwembad en zijn een goede uitvalsbasis. Op Rømø heb je een waanzinnig uitzicht op de Waddenzee en er is een heerlijke wellness.